مشاركت عمومي در اداره‌ي حكومت اسلامي؛ حق يا تكليف؟

Public Participation in administration of Islamic government; Right or duty?

از آنجا كه از يك سو هر حكومتي فارغ از نوع و محتوا به‌منظور اداره‌ي امور اجتماع نيازمند مشاركت عمومي است و هيچ حكومتي بدون مشاركت مردم قادر به اداره‌ي امور خويش نخواهد بود، حكومت اسلامي نيز نيازمند مشاركت مردم در اداره‌ي امور كشور است. از سوي ديگر، يكي از مهم‌ترين اهداف حكومت اسلامي كه ضرورت اداره‌ي آن را نيز نمودار مي‌سازد، اجراي احكام شريعت الهي است كه بدون مشاركت مردم اين امر نيز غيرممكن به‌نظر مي‌رسد. در اين راستا، مقاله‌ي حاضر به‌دنبال مشخص كردن ماهيت مشاركت عمومي در حكومت اسلامي است تا روشن شود مشاركت صرفاً حقي همگاني در برابر حكومت است يا مي‌توان آن را نوعي تكليف شرعي نيز قلمداد كرد. به همين منظور ابتدا تعريف و اقسام مشاركت و سپس مباني ديني مشاركت را بررسي مي‌كنيم تا جايگاه آن در حكومت اسلامي مشخص و نقش مردم در اداره‌ي امور اجتماعي و همكاري با حكومت اسلامي روشن شود. به‌نظر مي‌رسد با توجه به منابع ديني، مشاركت فعالانه‌ي مردم در اداره‌ي حكومت اسلامي صرفاً حق نيست و وظيفه و تكليف آحاد امت محسوب مي‌شود.

Since each government, regardless of the type and its content, to manage public affairs need public participation and any government without public participation would not be able to manage their own affairs, similarly Islamic government requires public participation. On the other hand, one of the main goals of the Islamic government that also shows its necessity of administration, is implementation of Divine law (Islamic sharia) that without public participation seems impossible. In this regard, this article seeks to specify the nature of public participation in Islamic government in order to become clear that if participation is only a public right versus government or it can be considered as a religious duty too. For this purpose, first, we will study the definition of participation and its forms. Then we study the religious bases of participation so as to specify the position of participation in Islamic government and to clarify the role of people in administration of social affairs and cooperation with the Islamic government. It seems that according to religious sources, active participation of people in administrating islamic government isn`t a right only but it is considered as responsibility and duty of all people (Ummah) too.