انضمام در زبان فارسي از نگاه گذرايي پيوستاري

Incorporation in Persian from the Transitivity Continuum point of view

«انضمام» اسم يكي از فرآيندهاي واژه‌سازي در نظر گرفته شده كه در زبان‌هاي مختلف عمكردي يك‌پارچه و واحد نداشته و از نظر نحوي نمود متفاوت دارد. اسم منضم‌شده در مورد مشخصه‌هايي نظير معرفگي و مشخص‌بودگي، بي‌نشان شده و حرف تعريف، اشاره يا نشانه حالت نمي‌گيرد. هدف اين تحقيق، يافتن راهي براي تبيين پديده انضمام در زبان فارسي و دليل وقوع آن است كه بتوان با توسل به آن در مورد انضمامي يا غير انضمامي‌‌بودن ساخت‌هاي موجود تصميم گرفت. در اين راستا، سعي شده به فرآيند انضمام از منظر ارتباط آن با گذرايي نگريسته شود. از اين منظر مي‌توان منضم‌شدن اسم را در قالب درجات گذرايي و نيز حضور يا عدم حضور مولفه‌هاي گذرايي مورد بررسي قرار داد. نتايج بررسي داده‌ها حاكي از اين است كه از ميان مولفه‌هاي گذرايي دو مولفه مهم فرديّت مفعول و تاثيرپذيري مفعول در رخ‌دادن پديده انضمام نقش دارند. البته نمود نيز به‌دليل ارتباط با تاثيرپذيري، نقشي غير مستقيم در اين پديده دارد. بنابراين، انضمام را مي‌بايست يكي از گونه‌هاي كاهش گذرايي در نظر گرفت كه در نتيجه پايين بودن دو مولفه فرديّت و تاثيرپذيري مفعول در بند گذرا رخ مي‌دهد. تفاوت‌هاي ساختاري انضمام از نمونه اعلاي گذرا نيز ناشي از انحراف از اين نمونه اعلا و عدم حضور مولفه‌هاي مورد بحث است.

Noun incorporation is considered as a word formation process which is not treated similarly in different languages and has various representations. The incorporated noun is unmarked for features of definiteness and specificity; it does not take definite article, demonstratives or case marking. This study aims at finding an explanatory account for this phenomenon in Persian in order to decide whether a particular structure involves incorporation or not. To do this, incorporation is examined with respect to its relation to transitivity as a prototypical phenomenon. In this regard, it may be analyzed according to the notion of the degree of transitivity and the presence or absence of different transitivity parameters. The results show that the two parameters of individuation of object as well as affectedness of object specifically have role in the occurrence of incorporation. Aspect, also, has some effect through its relation to affectedness. Therefore, incorporation is better to be considered as an instance of transitivity decrease which occurs due to the lack of object individuation and object affectedness in a transitive clause. The deviation from the prototypical transitive clause due to the absence of these features is responsible for the structural differences of the incorporated clauses with that prototype.