بررسي ‌و ارايه ‌روابط ‌منطقه‌اي آب‌دهي در حوزه‌هاي آبخيز همگن‌ درياي خزر‌

Investigating and presenting regional water yield equations in homogenous watersheds of Caspian Sea

برنامه‌ريزي و اولويت‌بندي در مديريت حوزه‌هاي آبخيز نياز به داده‌هاي مختلفي ازجمله آب‌دهي و نوسانات آن دارد. مقادير آب‌دهي متوسط، با دوره بازگشت‌هاي مختلف براي تخمين آورد رودخانه‌ها و برنامه‌ريزي براي بهره‌برداري از سدهاي كوچك و بزرگ مورد نياز است. ازطرفي آب‌دهي متوسط سالانه براي برنامه‌ريزي و مديريت اراضي زراعي پايين‌دست مورد نياز مي‌باشد. در اين تحقيق آمار آب‌دهي 40 ايستگاه‌ هيدرومتري در سطح منطقه با آمار كافي از نظر كمي و كيفي در يك دوره مشترك انتخاب شدند. تحليل همگني حوضه‌ها با توجه به آب‌دهي و پارامترهاي هندسي تاثيرگذار صورت ‌گرفت كه به دو منطقه همگن تفكيك شد.‌ براي سنجش صحت درستي هم‌گني ‌در منطقه از تابع تشخيص استفاده شد، براساس آن هم‌گن‌بندي حوضه خزر در خوشه يك، 100 درصد و در خوشه دو، 94 درصد بوده است.‌ هم‌چنين، علاوه‌بر تحليل منطقه‌اي آب‌دهي متوسط سالانه، تحليل احتمالاتي بر روي آب‌دهي متوسط سالانه انجام و سپس توزيع نرمال به‌عنوان بهترين توزيع آماري انتخاب دبي با دوره بازگشت‌هاي دو تا 100 ساله برآورد ‌شد. با استفاده از پارامترهاي هيدرولوژيكي و هندسي مانند بارش سالانه و مساحت، شيب حوضه و درصد مساحت جنگل، روابط منطقه‌اي آب‌دهي محتمل با دوره بازگشت‌هاي مختلف براي مناطق هم‌گن استخراج ‌شد. حاصل اين تحقيق ارايه روابط منطقه‌اي آب‌دهي متوسط و محتمل با دوره بازگشت‌هاي مختلف مي‌باشد كه در طرح‌هاي مختلف آبخيزداري و منابع آب كشور داراي كاربرد مستقيم هستند.

Watershed management planning and preference need variety of data like water yield and its fluctuation. Average water yield on different probabilities is needed for river discharge estimation and small and big dams utilization planning. On the other hand, annual water yield is needed for planning and management of downstream agricultural lands. In this research, 40 hydrologic stations with acceptable quantitative and qualitative data within a common base period. Watersheds homogeneity was analyzed based on water yield and influence of numeral parameters and segregated into two homogenous watersheds. The accuracy of homogeneity was tested by discriminant analysis and was 100 and 94 percent in clusters one and two, respectively. In addition to regional annual water yield analysis, the discharge probability was estimated and normal distribution was chosen as the best statistical distribution for discharges of two to 100 years return periods. Regional probable water yield equations with different return periods for homogenous regions were extracted using hydrological and numeral data such as annual discharge, area, slope and forest canopy cover. The results of present research were the probable annual water yield with different return periods which could be used in watershed management and water resources projects.