كاربرد سامانه‌هاي اطلاعات مكاني در پهنه‌بندي كيفي آب رودخانه گدارخوش

Application of geographical information in water quality zonation of Ghodarkhosh River

از ديرباز شكل‌گيري جوامع انساني، مراكز صنعتي، كشاورزي و غيره در نزديكي رودخانه‌ها بوده است و با افزايش جمعيت، رشد تكنولوژي، افزايش استفاده از منابع آبي و دخل و تصرف غير طبيعي، شرايط كيفي رودخانه‌ها تغيير يافته است. لذا در اين زمينه سنجش و تحليل داده‌هاي كيفي، هم‌چنين بررسي اطلاعات مكاني در اثرگذاري بر كيفيت آب رودخانه‌ جهت پهنه‌بندي و كنترل مديريتي آن به‌سمت استاندارد قابل قبول، ما را ياري مي‌نمايد. رودخانه گدارخوش از رودخانه‌هاي مرزي كشور در مرز ايران و عراق در استان ايلام با سطح حوزه‌اي معادل 1202.68 كيلومتر مربع واقع شده است. محدوده مطالعاتي اين تحقيق، حوزه آبخيز رودخانه گدارخوش مي‌باشد كه از محل ورود به استان تا خروج از مرز كشور عراق گسترش يافته است. از 10 ايستگاه نمونه‌برداري به نام‌هاي ششدار، تنگ حمام، تصفيه خانه، مهدي آباد، بانويزه، چم آب، گردنه قلا، قبله، پل فلزي و پل شكسته براي مدت شش ماه (مهر ماه 89 تا اسفند ماه 89) به‌صورت ماهيانه پارامترهاي اكسيژن مورد نياز بيوشيميايي، فسفات كل، نيترات، كليفرم مدفوعي، كل جامدات محلول، اكسيژن محلول، كدورت، pHو دما اندازه‌گيري شد. تاكنون مطالعات زيادي در خصوص تعيين كيفيت آب‌هاي سطحي صورت گرفته است، كه عمدتا به بررسي اثر مواد آلاينده غيرطبيعي (انسان‌ساز) بر كيفيت آب پرداخته‌اند. در اين تحقيق سعي شده است به تاثير متقابل عوامل طبيعي (غير انسان‌ساز) و عوامل غيرطبيعي (انسان‌ساز) بر كيفيت آب رودخانه پرداخته شود. نتايج آزمايشگاهي حاصله با تلفيق لايه‌هاي اطلاعاتي استخراج شده از محيط GIS در محاسبه شاخص كيفيت آب نشان داد كه ايستگاه مهدي آباد با نمره عددي 47.33 شاخص كيفي NSFWQI در وضعيت بد و بقيه ايستگاه‌ها در وضعيت متوسط و در طبقه عددي 70-50 شاخص كيفي NSFWQI قرار دارند.

From the past, the rivers were the agent of engender of municipal, industrial and agricultural centers beside the rivers. By increasing the population, growing the technology, increasing the use of water resources and abnormal occupation, the quality condition of rivers are changed. In this respect, the analysis of the qualitative data and the investigation of local information could help us in affecting the quality of rivers for zonation and management control to the accepted level of standard for various usages. Godarkhosh, one of the countryʹs border rivers in Iran-Iraq border, is located in Ilam Province, with its basin of about 1202.68 km2. The research area is Godarkhosh river basin which starts from its entrance to the province to its outlet to Iraq. Required parameters such as monthly Biological Oxygen Demand, Total Phosphate, Nitrate, Focal Coliform, Total Suspended Solids, Dissolved Oxygen, Turbidity, pH, and Temperature were measured in 10 sampling stations of Sheshdar, Tanghamam, Tasfiehkhaneh, MehdiAbad, Banvizeh, Chamab, Gardaneh Ghala, Ghebleh, Pole Felezi, and Pole Shekasteh, from autumn to winter 2010. Several studies have been performed regarding surface water quality mainly investigating the effect of unnatural water pollutants. In this research, the reciprocal effects of natural and unnatural factors on river water quality were investigated. Compilation of laboratory results with quality index information layers within the GIS environment demonstrated that Mehdi Abad sampling station with 47.33 NSFWQI quality index is in a bad and the rest of the sampling stations with 50 to 70 NSFWQI quality index are in the average situation.