مكتوبات حديثي منسوب به امام علي(ع) در آيينه روايات

Central role of Imam Ali’s Hadith

يكي از مهم‌ترين مولفه‌هاي قابل بررسي در زمينه سير تدوين حديث، تحقيق راجع به نقش شخصيتهاي اثرگذار در تاليف كتابهاي حديثي است. از امام علي(ع) به تناسب آثار متعددي كه به دستخط ايشان بر جاي مانده، به عنوان نخستين حديث نگار عالم تشيع بلكه جهان اسلام، ياد مي‌شود كه به‌رغم پنهان ماندن مكتوبات ايشان نزد ايمه اطهار(ع)، در واقع هرگز امت از آثار آن حضرت محروم نماندند و با استناد به روايات شايان توجه در كتابهاي روايي، رجالي و فهارس، وجود آثار ايشان (جامعه، صحيفه علي(ع)، مصحف فاطمه(س) و جفر) نزد ايمه اطهار(ع) و انتقال مطالب كتابها به امت اسلامي ثابت مي‌شود. برخلاف اعتقاد برخي از محققان، با استناد به روايات موجود دال بر حقيقت مستقل آثار امام علي(ع)، اين نتيجه حاصل مي‌شود كه هرچند برخي از آثار، از نظر محتوا، داراي شباهت نسبي و في‌الجمله در حدود احكام هستند اما عناوين متعدد «صحيفه علي(ع)»، «جامعه» و «جفر» اسامي آثار‌ي مستقل و متمايز از يكديگر است و با توجه به اين ويژگيها، مهم‌ترين وجوه افتراق آنها تبيين مي‌شود: صحيفه علي(ع) از نظر حجم از جامعه كوچك‌تر است. برخلاف جامعه، اصحاب موفق به مشاهده جفر نشدند و صحيفه علي(ع) در حدود احكام است، ولي جفر مربوط به حوادث آينده ذريه حضرت فاطمه(س)، وصيت ايشان و اسامي پادشاهان است.

Examining about roles of remarkable characters who compile Hadith books is an important thing for complication of Hadith. More to the point there are many literary works of Imam Ali (Ph) - as a person who wrote first Hadith of Islam world- with his own handwriting that have maintained by Ahllol Beit (Ph). Despite the fact that these Hadith are with Ahllol Beit (Ph), but Muslims never been deprived of Imam Ali (Ph)’s Hadith and by citing to reliable Hadith books, Islamic concepts transfers to Muslims. These issues would discuss in this article.