بررسي جامعه شناختي بوروكراتيزاسيون حوزه علميه قم با رويكرد وبري(فرآيندها، چالش ها و موانع)

نهاد حوزه علميه در طول حياتش به صورت قابل توجهي در حوزه هاي مختلف بر جامعه ايران تاثير گذاشته و از آن تاثير پذيرفته است و بنابراين شايسته توجه جدي و تحليل جامعه شناختي است. شواهد و قرائني وجود دارد كه به نظر مي رسد اين نهاد مهم و موثر در سه دهه اخير، و بخصوص در حوزه علميه قم، با تغييراتي جدي روبه رو بوده است. يكي از اين تغييرات مهم روند روبه تزايد بوروكراتيزه شدن نظام آموزشي حوزه است. اين پژوهش بر آن بوده تا ابتدا با رويكردي جامعه شناختي به ارائه توصيفي مختصر از كليت اين تغيير بپردازد. سپس با مطالعه آخرين نظرات مكتوب نمايندگان اصلي طيف مدافع اين تغييرات، در مقايسه با گزاره هاي اساسي سازنده مفهوم «بوروكراسي» از منظر ماكس وبر در سنت جامعه شناختي، نشان مي دهد كه روند كلي اين تغييرات قرابت هاي فراواني با مفهوم «بوروكراتيزاسيون» دارد. در مرحله بعد، «پيامدها»ي اجتناب ناپذير اين فرآيند را از منظر جامعه شناختي مورد بررسي قرار داده ايم تا نشان دهيم كه حجم قابل توجهي از اين پيامدها بر اثر اجراي اين طرح در حال حاضر در حوزه به وقوع پيوسته است. در قسمت انتهايي، نمونه اي از مقاومت هاي جدي در برابر ابعاد مختلف انجام اين پروژه در داخل حوزه بررسي شده است. روش اصلي اين پژوهش مطالعه اسنادي بوده كه در جريان آن طيفي از داده هاي اسنادي شامل مصاحبه ها، سخنراني ها، كتاب ها و آمارهاي رسمي مورد استفاده و بررسي قرار گرفته است.