بازنگري روايات تاريخي يزگرد اول و بهرام پنجم با تاكيد بر تحليل انتقادي گفتمان

Historical Narrative of Yazdgerd I and Bahrām V Based on some Components of Critical Discourse Analysis

ظهور چهره اسطوره اي بهرام، پس از بيست سال حكومت مسالمت آميز يزدگرد، به عنوان اتخاذ موقعيتي راهبردي براي جبران شكافِ گفتماني در جامعه زردشتي قابل توجيه است. سنت روايي زردشتي، بهرام را در گره گاهِ گفتماني قرار مي دهد و عناصري چون شجاعت، جنگ هاي داخلي و خارجي و كنش هاي تاريخي او را با رمزگاني اسطوره‌اي و حماسي، حول آن مي تَنَد. هدف اين مقاله، بررسي انتقادي «مرگ يزدگرد» و «تاج ربايي بهرام گور از ميان دو شير» براساس گزارش سه متن (تاريخ طبري، تاريخ ثعالبي و بخش تاريخي شاهنامه فردوسي) است تا زيرساخت‌هاي ايديولوژيك و مناسبات قدرت در نظم گفتماني روايت ها و راويان آشكار شود. از مقايسه روايت هاي مربوط به يزدگرد و بهرام مي توان به سيطره روايت ايديولوژيكِ راويان در بازسازي اسطوره هاي ديني و احياي آنها در پيكربندي اي تاريخي پي-برد. اين تحليل براساس تلفيقي از رويكرد فركلاف و لاكلو و موفه در تحليل انتقادي گفتمان صورت گرفته‌است.

Emergence of the mythical figure of Bahr?m, twenty years after the peaceful kingship of Yazdgerd, is noticeable as a strategic action to fill the discursive gap in Zoroasterian society. The narrative tradition of Zoroasterianism places Bahr?m in the discursive knot, and makes elements like courage, inland and outland wars to turn around him. This article intends to perform a critical analysis of “Death of Yazdgerd” and “Snatching the crown between two lions” based on three reports named T?rikh-e Tabari, T?rikh-e Sa’?lebi, and the historical part of Ferdowsi’s Sh?hname. The theoretical basis of the research is a combination of Fairclough and Laclau and Mouffe’s reading of critical discourse analysis, and the goal of the study is to reveal the ideological infra-structures and power relations in the discursive order of the narrators and narratives. The comparison between the two narratives related to Yazdgerd and Bahr?m implies the dominance of the ideological narrative on reformulation of religious myths and their role on historical configuration of the texts.