ماهيت چندساحتي زبان در انديشه ناصرخسرو و سوسور

Multi-dimensional Nature of Language in the Approaches of Nāser Khosro and Saussure

ماهيت زبان و نحوه تكوين و تحقق آن از ديرباز دغدغه فيلسوفان و انديشمندان بوده‌است. صرف‌نظر از تاملات فلسفي، مطالعات زباني تا ابتداي قرن بيستم در قلمرو زبان شناسي تطبيقي- تاريخي انجام مي گرفت. اما سوسور با نقد اين نوع زبان شناسي، حوزه تازه اي را به نام زبان شناسي هم زماني بنياد نهاد. به اين واسطه وي را پدر زبان شناسي جديد ناميده اند. سوسور به روش فلسفي- معرفت شناختي در آغاز طرح خود هم راستا با فلسفه نقدي كانت، از قلمرو زبان پرسش مي كند. در اين جهت وي سه ساحت زباني لانگاژ، لانگ و پارول را از هم متمايز مي كند كه لانگ ابژه حقيقي و عيني زبان شناسي است. در سنت فكري ما نيز ناصرخسرو تاملاتي درباب زبان و ماهيت آن داشته‌است. ناصرخسرو ميان چهارساحت زباني نفس ناطقه، نطق و قول و كلام، تمايز قايل شده‌است. اين مقاله مي‌خواهد نشان دهد كه لانگاژ، لانگ و پارول سوسور تاحدودي با نفس ناطقه، نطق و قول ناصرخسرو متناظر است.

The nature of language and its development has always been a matter of concern for philosophers and thinkers. Excluding the ideas of Plato, the studies on language throughout history have been diachronic. Nevertheless, Saussure Introduced a new approach called “synchronic” to the studies of language. Saussure, following the strategy of Kant, searches before everything, for the dimensions of language and finds out that three dimensions of langue, langage and parole can be distinguished. In Iran, it was N?ser Khosro who distinguished four dimensions of Nafs-e N?teghe (rational soul), Notgh (speech), Ghowl (statement) and Kal?m (parole). This article does its best to show the correspondence between the above-mentioned terms of the two thinkers.