تاثير عوامل جغرافياي طبيعي در سياست‌هاي عمراني نهاد حاكميت مطالعه موردي سازه‌هاي آبي خوزستان در نخستين سده‌هاي اسلامي

The Effect of Natural Geographical Factors on Governments’ Construction Policies: The Case of Hydraulic System in Khuzistan during the First Islamic Centuries

خوزستان به‌رغم واقع شدنش در مناطق نيمه‌خشك خاورميانه‌اي، جايگاه جغرافيايي ممتازي در فلات ايران دارد. جريان رودهاي بزرگ در اين سرزمين موجب شده است كه از دوره باستان تا عهد اسلامي، نزد حاكمان سياسي مهم شمرده شود و سياست‌هاي عمراني كلاني در قالب اداره جريان اين رودها و ايجاد تغييرات هدف‌مند و تاسيس و نگا‌ه‌داري سازه‌هاي عظيم آبي در بستر آنها، صورت پذيرَد. اين سياست‌ها كه تنها با سرمايه‌گذاري و نظارت حاكميتي بزرگ و فرامحلي امكان مي‌پذيرفت، از ديد عمراني در منطقه خوزستان بسيار تاثير گذارد كه برجسته‌ترين نمودش، شكوفايي اقتصاد زراعي آن‌جا بود. اين پژوهش با بررسي زمينه‌هاي جغرافيايي و چگونگي ايجاد سازه‌هاي ياد شده، سياست‌هاي كلان آب‌ياري را در بستر تاريخي ـ جغرافيايي خوزستان تحليل مي‌كند و به مقايسه تحولات برآمده از آن در دوره‌هاي ساساني و اسلامي مي‌پردازد. روش اين پژوهش توصيفي ـ تحليلي است و با استفاده از منابع و پژوهش‌هاي موجود سامان مي‌يابد.

Despite being a semi-arid region in the Middle East, Khuzistan holds an outstanding geographical position in the Iranian plateau. The flow of important rivers in this region had long attracted the attention of governments to this region from ancient periods until the Islamic era. This particular attention led to major construction policies in the region aimed at controlling the stream of the rivers, effectively changing their routes, and establishing and maintaining enormous hydraulic constructions. These policies, directed by royal funding and governmental control, were very useful for the reconstructive development of Khuzistan. The most prominent example was manifested in the development of its agricultural economy. Through studying the geographical grounds of this phenomenon and the process of constructing hydraulic constructions, the present study will examine and also compare the enormous hydraulic policies during Sassanid and Islamic periods.