معناشناسي استكبار در قرآن كريم

The Semantic of the Arrogance (استكبار) in the Noble Quran

يكي از حوزه‌هاي نسبتاً جديد در عرصه مطالعات زبان‌شناسي، روش معناشناسي است كه بيشترين كاربرد را در تحليل متون و فهم ساختار آن دارد. در اين ميان، قرآن كريم با توجه به آسماني بودن متن آن و منزه بودنش از سهو و اشتباه‌هاي رايج بشري، از اتقان و اعتبار بسيار بالاتري نسبت به ساير متون برخوردار است. لذا بررسي ساختار متن و نحوه استعمال واژگان در اين كتاب آسماني مي‌تواند روش مناسبي در فهم هرچه دقيق‌تر معاني آن باشد. اين جستار با استفاده از روش معناشناسي توصيفي به تبيين دقيق معناي «استكبار» در قرآن كريم پرداخته است. اين مفهوم در مجاورت با واژگاني تحليل شده است كه «هم‌نشينِ» آن، در آيات و سوره‌هاي مختلف قرآن كريم آمده‌اند. بر اين اساس، ضمن ارايه تعريفي مختار از استكبار با بهره‌گيري از هم‌نشين‌هاي آن، مفاهيمي همچون «عُتُوّ»، «غرور» و «بي‌باوري به معاد» به عنوان علل و ريشه‌هاي استكبار، و نيز مفاهيمي چون «عُلوّ»، «استنكاف»، «كفر» و «ظلم» به عنوان آثار و نتايج استكبار، بر اساس نحوه استعمال در قرآن كريم شناخته شده‌اند. بررسي زبان‌شناسانه واژه‌هاي هم‌نشين مزبور، حكايت از آن دارد كه استكبار در قرآن كريم از محل تلاقي سه جريان اعتقادي (نفي معاد)، روحي (خودبرتربيني) و بالاخره اجتماعي (اتراف و نفي حقايق) حاصل مي‌آيد.

One of the new fields in some extent in the area of linguistic study is the method of semantic which its most usage is in analyzing the texts and understanding their structures. The noble Quran because of being divine text and kept away from human current carelessness and faults has more valid than other texts. Therefore, examining the text structure and the usage way of vocabularies in this divine Book can be appropriate method to perceive the accurate meaning of them. With applying the descriptive semantic, this research aims to determine the more accurate meaning of arrogance (استكبار) in the noble Quran. Consequently the concept of “arrogance” has been examined besides the vocabularies which are its collocations in the different Quranic verses and chapters. With regarding this, meanwhile representing the selected definition of “arrogance” with the usage of its collocations, the concepts like tyranny (عتوّ), pride (غرور) and not believing to life after death as the roots and causes of “arrogance” and also the concepts like haughtiness (علوّ), refusal (استنكاف), disbelief (كفر) and cruelty (ظلم) as a consequence and result of arrogance according to its usage in the noble Quran has been known. The linguistic examination of the vocabularies of the mentioned collation presents that “arrogance” in the noble Quran is resulted from meeting of three currents: belief current (negation life after death), spiritual current (superiority complex) and at the end sociological current (luxury and negation of reality). Key words: Arrogance, The noble Quran, Haughtiness, Tyranny, Refusal, Semantic, Guardianship, Anthropology, Sociology.