بررسي و مقايسه تركيب‌هاي شيميايي روغن اسانسي اندام هاي مختلف گياه دارويي Eremurus persicus (Joub. & Spach) Boiss. منطقه آزران كاشان

Essential oil composition in different parts of Eremurus persicus (Joub. & Spach) Boiss. from Azaran of Kashan

جنس سريش (Eremurus M. B.) متعلق به تيره لاله (Liliaceae) است، كه بيش از 40 گونه از اين جنس در جهان و هفت گونه در ايران گزارش شده است. در اين تحقيق تركيب‌هاي شيميايي اسانس اندام هاي مختلف گياه "سريش ايراني" (Eremurus persicus) منطقه آزران كاشان مورد بررسي قرار گرفته ‌است. اين گونه‌‌ انحصاري نواحي مركزي ايران بوده و در اراضي آبرفتي ارتفاعات كوهستاني داراي رويشگاه‌هاي طبيعي مي‌باشد. سرشاخه‌هاي گلدار و ميوه‌هاي گياه‌‌ در بهار سال 1391 از منطقه آزران كاشان جمع‌آوري، در شرايط آزمايشگاه خشك و به روش استخراج و تقطير همزمان با حلال آلي (SDE) اسانس‌گيري گرديد. براي شناسايي تركيب‌هاي تشكيل‌دهنده اسانس از دستگاه‌هاي گاز كروماتوگرافي (GC) و گاز كروماتوگرافي متصل‌شده به طيف‌سنج جرمي (GC/MS) استفاده شد. 37 تركيب در اسانس گل گياه سريش ايراني (E. persicus) شناسايي شد كه اجزاي اصلي آن، شامل: تركيب هاي هگزادكانوييك اسيد (4/11درصد)، نونانال (01/9 درصد)، پاراوينيل گوايياكول (94/6درصد)، هپتادكان (31/5درصد) و آپيول (31/5درصد) بودند. 26 تركيب شيميايي در اسانس برگ گياه شناسايي شد كه اجزاي عمده آن به‌ترتيب شامل: تركيب هاي كايورن (45/8درصد)، هگزادكانوييك اسيد (95/7درصد)، بتا-يونون (04/7درصد) و 2E,4E-دودكادي انول (88/5درصد) بودند و تعداد 30 تركيب از اسانس ميوه گياه استخراج شد كه اجزاي عمده آن به ترتيب شامل: تركيب هاي هگزا دكانوييك اسيد (07/13درصد)، ترانس- وربنول (85/9درصد)، 6E‚10E-پسودوفيتول (22/7درصد) و اپي-13-مانول (6/5درصد) بودند. مقايسه تركيب‌هاي ترپني موجود در اسانس اندام هاي مختلف گياه سريش ايراني نشان داد، بيشترين تركيب هاي مونوترپني اسانس گياه سريش ايراني مربوط به اندام برگ و ميوه گياه بود و عمده تركيب هاي سزكويي ترپني اسانس گياه، مربوط به اندام گل بود و بخش اعظم تركيب‌هاي فرار اسانس گياه، متعلق به كتون‌ها، اسيدها، استرها و الكل‌ها بودند.