يك ممدوح ناشناخته خاقاني و نكته اي مهم درباره نسخه لندن

The Unknown Praised Character in Khāqānīʹʹs Works and an Important Point about the Version of his Divān in British Museum

درباره جزييّات سوانح عمر خاقاني و روابط او با دربارها و حاكمان روزگارش، تحقيقات كاملي صورت نگرفته و سيماي برخي از ممدوحان او در هاله‌اي از ابهام قرار دارد. بي‌شكّ بدون شناخت بايسته موقعيّت زماني و اشارات تاريخي سروده‌هاي اين شاعر بزرگ قرن ششم و شناخت هويّت ممدوحان وي، نمي‌توان درك دقيقي از بسياري از ابيات و سروده‌هاي او داشت و حتّي به تصحيح علمي و دقيق سروده‌هايش نايل آمد. يكي از قصايد مشهور خاقاني، سروده‌اي است با رديف «نمايد» كه آن را مي‌توان اختصاراً «قصيده نمايد» يا «شاهد جان» ناميد. درمورد اينكه ممدوح اين قصيده كيست و نيز تعداد ممدوحان آن، اختلاف نظر جدّي در ميان دست‌نوشته‌هاي ديوان و صاحب‌نظران وجود دارد. نويسنده در مقاله خود كوشيده است از رهگذر اسناد تاريخي موجود و با توجّه به نقد و تحليل ديدگاه‌هاي خاقاني‌شناسان روزگار، اين ابهام تاريخي را برطرف سازد. ضمناً با بررسي نسخه‌هاي مختلف ديوان خاقاني كه مورد نظر مرحوم سجّادي در تصحيح اين ديوان بوده و چند نسخه ديگر، ثابت كرده كه اين ابهام و اختلاف نظرهاي پديدآمده پيرامون ممدوح اين قصيده، ناشي از اشكالي اساسي در نسخه بريتيش ميوزيوم ـ نسخه اساس چاپ سجّادي ـ از ديوان خاقاني است.