بررسي و تبيين جايگاه دولت در عرصه فرهنگي جامعه از نگاه اسلام و ليبراليسم

The Study of the Status of State in the Cultural Sphere of Society from Islamic and Liberal Point of Views

اگر چه فرهنگ خود جهت‌دهنده به بسياري از جنبه‌ها و حوزه‌هاي جامعه و زندگي افراد مي‌باشد، اما در يك گستره وسيع‌تر، ‌اين دولت است كه مي‌تواند نقش مهمي ‌در تعيين جايگاه فرهنگ داشته باشد. به عبارت بهتر، فرهنگ مي‌تواند تحت نظارت و تعين‌پذيري و جهت‌گيري از سوي دولت و حاكمان قرار گيرد. ‌اين مقاله، جايگاه دولت در رابطه با فرهنگ را در دو ديدگاه متفاوت يعني دولت اسلامي‌ و دولت ليبرالي مورد واكاوي قرار داده و به ‌اين پرسش پاسخ مي‌دهيم كه: "از ديدگاه اسلامي ‌و ليبراليستي دولت از چه جايگاهي در عرصه فرهنگ برخوردار است؟". فرضيه مورد نظر ‌اين است كه "با توجه به تعريف حداقلي از دولت در قرايت ليبراليستي، دولت نقشي صرفاً مديريتي و بعضاً نظاره‌گر را در عرصه فرهنگ برعهده دارد، اما با توجه به تعريف حداكثري از دولت در ديدگاه اسلامي، دولت علاوه بر نقش مديريتي، نقش فرهنگ‌سازي، هدايت و كنترل جوانب مختلف فرهنگي جامعه را نيز بر عهده دارد". و با توجه به تعدد مولفه‌هاي فرهنگي كه دولت مي‌تواند به دخالت و نقش‌آفريني در آن بپردازد، نوشته حاضر براي جلوگيري از طولاني شدن و همچنين حفظ انسجام آن به چهار حوزه و مولفه تعليم و تربيت، دين، هنر و رسانه‌ها در دو دولت اسلامي ‌و ليبرالي خواهد پرداخت.

Although culture is an orientating factor for many aspects of the society, in a broader extent, it is the state that plays an inportant role in determinig the status of culture. In other words, culture could be controlled and supervised by rulers. This article tries to explore the status of culture from Islamic and liberal point of views and answers to the question that what is the status of state in the sphere of culture? The hypothesis made by the authors states that "given the minimum definitions of state in liberal reading, state take simply an administrative and sometimes observing role in the sphere of culture, but given the maximum definition of state in Islamic approach, in addition to an administrative role, state implement culture-building practices and controls the different aspects of culture in the society". Due to the multiplicity of cultural components in which state can interfere, this article addresses only four fields, namely, education, religion, art and media, to explore how Islamic and liberal states manage cultural issues in the society.