دستاوردهاي اجرايي شدن تغيير نظام حسابداري نقدي به تعهدي دردانشگاه هاي علوم پزشكي كشور: مطالعه كيفي

Accomplishments of Establishing Accrual Accounting Instead of Cash Form in Iran’s Universities of Medical Sciences: a Qualitative Study

مقدمه: پس از چند سال از شروع استقرار سيستم تعهدي به جاي نقدي در واحدهاي تابعه وزارت بهداشت و درمان، انجام مطالعاتي جهت دسته‌بندي دستاوردها و مزاياي اين تغيير در نظام سلامت كشور، ضروري مي‌باشد. اين مطالعه با رويكرد كيفي به تحليل ديدگاه خبرگان در سطح مديران ارشد و مياني دانشگاه‌هاي علوم پزشكي و خدمات بهداشتي درماني كشور در زمينه دستاوردهاي حاصل از اجراي حسابداري تعهدي پرداخت. مواد و روش: اين مطالعه كيفي به روش تحليل محتوا با استفاده از نمونه‌گيري هدفمند به گردآوري ديدگاه‌ معاونان توسعه و مديران مالي دانشگاه هاي علوم پزشكي كشور به عنوان افراد كليدي پرداخت و بدين منظور پس از انجام 24 مصاحبه عميق و نيمه ساختارمند، يافته‌ها به حد اشباع رسيد. به منظور تحليل داده ها از روش پنج مرحله‌اي تحليل چارچوبي استفاده شد و درون‌مايه هاي اصلي و فرعي با استفاده از نرم افزار Atlas Ti نسخه 6 استخراج گرديد. يافته‌ها: نتايج در قالب 12 درون‌مايه اصلي تحت عنوان تاثير اجراي حسابداري تعهدي بر هيات رييسه دانشگاه‌ها، مديران، كاركنان مالي، تخلفات، فرايندها، منابع، حضور حسابرس، شناسايي هزينه‌ها و درامدها، استقلال واحدها، كنترل داخلي، سطوح نظام ارجاع و تاثيرات برون بخشي طبقه‌بندي گرديد. بحث و نتيجه‌گيري: استقرار مرحله اول اصلاحات نظام نوين مالي در بخش سلامت كشور، با دستاوردهاي ارزنده‌اي همراه بوده است. هر چند در اين ميان تفاوت‌هايي بر حسب شرايط واحدهاي مختلف ديده مي‌شود، اما مي‌توان با ديدي خوشبينانه به ادامه راه اين تغييرات و اصلاحات كلان اميدوار بود.

Background: After years passing from establishing accrual accounting system instead of cash form in the units affiliated to the Ministry of Health, Treatment, and Medical Education, studies are necessary to be conducted for categorizing the accomplishments of this change. This qualitative study aimed to analyze the views of middle and high level managers of Iran’s universities of medical sciences regarding the accomplishments of establishing accrual accounting. Method: This qualitative study which was performed through thematic analysis aimed to assess the views of the financial and development managers of the universities of medical sciences selected through purposive sampling. Data saturation point was achieved after performance of 24 semi-structured and deep interviews. The data were analyzed by 5-step framework analysis and main and subthemes were extracted using Atlas Ti software, version 6. Results: The results were categorized into 12 main themes, namely the effects of establishment of accrual accounting on the directory board, managers, staffs, processes, violations, resources, audit presence, recognition of costs and revenues, unit autonomy, internal control, referral system, and out-section effects. Conclusion: It seems that establishing the first phase of health financial management reform in Iranian health sector was accompanied by great achievements. In spite of some differences among various units according to their own circumstances, continuation of these changes can be optimistically helpful.