اثر درآمدهاي نفتي بر رابطه علّي توسعه مالي- رشد اقتصادي در ايران

The Effect of Oil Revenues on Causality of Finance-Growth in Iran

ارتباط ميان عملكرد بخش واقعي و بخش مالي توجه مطالعات بسياري را به خود معطوف كرده است. با اين وجود، درحالي‌كه اجماعي نسبي ميان اقتصاددانان درباره اثر مثبت توسعه مالي بر رشد اقتصادي وجود دارد، رابطه علّي بين اين دو هنوز محل مجادلات بسياري است. به‌علاوه در غالب مطالعات رابطه توسعه مالي و رشد اقتصادي بدون توجه به عوامل پيراموني موثر بر آن‏ها مورد بحث قرار گرفته است. به همين دليل، مطالعات اندكي به بررسي اثر نفت بر عملكرد بازارهاي مالي پرداخته‏اند. مقاله حاضر تلاش مي‏كند تا با مطالعه اثر درآمدهاي نفتي بر رابطه علّيت توسعه مالي و رشد اقتصادي، پاسخي به تفاوت رابطه علّي مالي-رشد در كشورهاي وابسته به منابع نسبت به كشورهاي توسعه‏يافته داراي اقتصادهاي توليدمحور ارايه دهد. اين مقاله با به‌كارگيري الگوي تصحيح خطاي برداري به انجام آزمون علّيت سه‏متغيره ميان رشد اقتصادي و شاخص‏هاي منتخب توسعه مالي و نيز شاخص چندبُعدي توسعه مالي (كه با استفاده از روش تجزيه مولفه‏هاي اصلي استخراج شده است)، با لحاظ نمودن شاخص سهم درآمدهاي نفتي از درآمدهاي دولت در الگو طي سال‏هاي 1352 تا 1389 مي‏پردازد. يافته‏هاي اين تحقيق گوياي آن است كه برخلاف نتايج آزمون علّيت دومتغيره كه علّيت معكوس از رشد به توسعه مالي را نشان مي‏دهد، نتايج آزمون علّيت سه‏متغيره اين حالت انفعالي را در مورد برخي از شاخص‏هاي توسعه مالي رد كرده و در مورد ساير شاخص‏ها نشان مي‏دهد كه اين رابطه علّي يك‏طرفه در حضور درآمدهاي نفتي تضعيف مي‏شود.

The relationship between real and financial sector have focused the attention of many previous studies. Although there is an approximate consensus among economists about the positive effect of financial development on economic growth, the causality between these two is still challenging. In addition, in most studies the finance-growth nexus has been discussed without considering the effective environmental factors. Hence, a few studies had investigated the effect on financial markets performance. By studying the effect of oil revenues on causal relationship between financial development and economic growth, the present article attempts to offer an answer to the distinct in finance-growth causality between resource-based developing countries and production-oriented developed economies. This paper considers the ratio of oil revenues as a share of total government revenues in Iran during 1352 to 1389. It tests tri-variate causality between economic growth and some indicators of financial development in the presence of inflation rate during 1352 to 1389 by using VECM model and also multilateral index of financial development which derive from principle component analysis. The findings indicate that in contrast with the results of bi-variate causality tests which indicate the adverse causality from growth to finance, the results on tri-variate causality tests in the presence of high inflation rates reject this passive effect in some cases of financial development indexes and this one-way causal relation become weaken in the case of others.