تعيين برخي صفات موثر بر افزايش عملكرد ذرت با كاربرد كودهاي زيستي در شرايط تنش كمبود آب

Determination of Some Effective Traits on Corn (Zea mays L.) Yield by Using Biofertilizer under Water Deficit Stress Conditions

به منظور شناسايي صفات موثر بر عملكرد ذرت در شرايط تنش كمبود آب و كاربرد كودهاي زيستي، آزمايشي به صورت كرت‌هاي خرد شده در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با 3 تكرار در سال 1391 در منطقه هشتگرد انجام شد. در اين آزمايش فاكتور اصلي شامل تنش كمبود آب در چهار سطح بدون تنش (شاهد)، تنش در مرحله گلدهي، تنش در مرحله پر شدن دانه‌ها و تنش در دو مرحله گلدهي و پر شدن دانه‌ها) و فاكتور فرعي شامل كاربرد كود بيولوژيك در چهار حالت عدم كاربرد كود بيولوژيك، كاربرد كود نيتراژين، كاربرد كود بارور 2 و كاربرد نيتراژين و بارور 2 به صورت توام بودند. صفات مورد بررسي در اين آزمايش شامل عملكرد دانه، شاخص برداشت، وزن صد دانه، تعداد بلال در متر مربع،‌ تعداد رديف در بلال، تعداد دانه در رديف، وزن، طول و قطر بلال بودند. براي تعيين و انتخاب صفات موثر بر افزايش عملكرد جهت استفاده در برنامه هاي بهنژادي، از همبستگي ساده، رگرسيون گام به گام، تجزيه مسير و تجزيه به مولفه هاي اصلي استفاده شد. تجزيه آماري چند متغيره صفات مورد بررسي نشان داد از بين اين صفات، شاخص برداشت، وزن صد دانه و تعداد بلال در متر مربع موثرترين متغيرها بر عملكرد دانه در شرايط عادي و تنش كمبود آب بودند و به ترتيب 77 و 66 درصد از تغييرات موجود در عملكرد دانه را در شرايط عادي و تنش كمبود آب توجيه كردند. بيشترين اثر مستقيم مثبت در هر دو شرايط مربوط به شاخص برداشت بود. بنابراين، براي افزايش عملكرد دانه ذرت در شـرايط تنش كمبود آب انتخـاب بر مبنـاي اين صفات به ويژه شاخص برداشت مي تواند مد نظر قرار گيرد.

To identify the most effective traits on corn yield by using biofertilizer under water deficit stress, an experiment was carried out in split plot based on randomized complete block design with three replications in Hashtgerd region in 2012. In this experiment, water deficit stress, as the main factor, consisted of four levels (control, stress at flowering, stress at grain filling and stress at both flowering and grain filling stages). Biological fertilizers as sub-plot consisted of four levels of biological fertilizer applications (control, application of Nytrazhyn, application of Barvar 2 fertile and application of both fertilizer Nytrazhyn and Barvar 2). Traits evaluated were seed yield, harvest index, 100 seed weight, number of ears per square meter, number of rows per ear, number of seed per row, weight, diameter and length of seeds. To determine the most effective traits simple correlation, stepwise regression analysis, path analysis and principal component analysis were performed. Multivariate analysis showed that harvest index, 100 grain weight and number of ears per square meter were highly effective on grain yield. They explained 77% and 66% of the total variance under both normal and drought stress conditions respectivly. The highest direct positive effect was related to harvest index under both conditions. To improving seed yielding potential of corn under water deficite cinditions emphasis should be placed mainly on the selection of genotypes with higher harvest indices.