اثرات محلول پاشي گوگرد، نيتروژن و فسفر بر عملكرد و اجزاي عملكرد كرچك در شرايط كمبود آب

Effects of Foliar Applications of Sulfur, Nitrogen and Phosphorus on Castor Bean (Ricinus cmmunis L.) Seed Yield and its Components under Water Deficit Conditions

به‌منظور تعيين اثر محلول پاشي برخي از عناصر ماكرو بر عملكرد و اجزاي عملكرد كرچك در شرايط كمبود آب، آزمايشي در ايستگاه تحقيقاتي خسروشاه مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي آذربايجان شرقي به صورت فاكتوريل بر پايه ي طرح بلوك هاي كامل تصادفي با 3 تكرار طي سال زراعي 1392 به اجرا درآمد. عامل هاي مورد بررسي شامل آبياري در دو سطح بدون تنش و تنش كمبود آب در مرحله پر شدن دانه ها و محلول پاشي عناصر در چهار سطح شامل شاهد، گوگرد (وتابل به ميزان 2 در هزار)، نيتروژن (اوره به ميزان 6 در هزار) و فسفر (سوپر فسفات تريپل به ميزان 4 در هزار) بودند. صفات ارتفاع بوته، تعداد گل آذين، تعداد شاخه فرعي، تعداد برگ، دماي برگ، مقدار آب نسبي برگ، تعداد دانه در بوته، وزن هزاردانه، عملكرد دانه در واحد سطح مـورد ارزيابي قرار گرفتند. كليه ي صفات مورد بررسي، به غير از تعداد گل آذين، به طور معني داري تحت تاثير عامل تنش كمبود آب قرار گرفتند. كمبود آب باعث كاهش معني دار ارتفاع بوته، تعداد برگ، تعداد دانه در بوته، وزن هزاردانه، عملكرد دانه در واحد سطح، مقدارآب نسبي برگ و افزايش معني‌دار دماي برگ گرديد. اثر متقابل عامل هاي مورد مطالعه روي تعداد شاخه فرعي معني دار بود. حداكثر اين صفت (86/1 عدد) در تيمارهاي بدون تنش كمبود آب همراه با محلول پاشي نيتروژن مشاهده گرديد. در‌نهايت با توجه به تاثير پذيري شاخص‌هاي دماي برگ و مقدار آب نسبي برگ از سطوح تنش متوسط اعمال شده، به‌نظر مي‌رسد بتوان از اين شاخص‌ها در شناسايي اثرات كمبود آب روي گرچك استفاده نمود

To determine the effects of foliar applications of some macroelements on castor seed yield and its components under drought stress conditions, an experiment was conducted at the Agricultural Research Center of East Azerbaijan province. A factorial experiment, based on randomized complete block design with three replications, was carried out during 2013 growing season. Treatment factors consisted of irrigations with two levels (no water deficit and water deficit during grain filling stage) and of foliar applications of macroelements with four levels [control, wettable sulfur (0.2 percent), nitrogen (urea: 0.6 percent) and phosphor (super phosphate triple: 0.4 percent). Traits studied were: plant height, number of inflorescence, number of lateral branches, number of leaves, leaf temperature, relative water content, number of seeds per plant, 1000-kernal weight and seed yield. All traits, except number of inflorescence, were affected significantly by drought stress. Water deficit reduced plant height, number of leaves, number of seeds per plant, 1000-kernal weight, seed yield, relative water content, while it increased leaf temperature. Number of lateral branches was affected significantly by interaction between factors. Maximum latral branches (1.86) were obtained under non-stress treatment with nitrogen foliar application. Moderate drought stress had significant effect on leaf temperature and relative water content. It seems that, these traits can be used in determination of water deficit effects on castor bean