بررسي و تحليل سبك شناختي فعل در غزل هاي تعليمي سعدي با رويكرد زبان شناسي نقش گرا

Stylistic Analysis of Verb in Didactic Saadi’s Ghazals from SFL Perspective

يكي از مباحث پركاربرد در زبان شناسي نقش گرا اين است كه زبان، نظامي اختياري و قراردادي نيست بلكه طبيعي و پرورده جامعه و انسان است. بر همين اساس در دستور زبان نظام مند نقش گرا براي تحليل گفتمان، سه فرانقش متني، بينافردي و انديشگاني در نظر گرفته مي شود. در كاركرد تجربي كه زيرمجموعه فرانقش انديشگاني است، اين موضوع مطرح است كه تجربيات دنياي درون و بيرونِ كاربرِ زبان از طريق زبان او بيان مي گردد. محصول اين كاركرد در جمله، گذرايي است كه براي مشخص نمودن انواع متفاوت فرايندها در جمله-كه در فعل نمود مي يابد-به كار مي رود و از اين طريق يك فرستنده، تجارب، انديشه ها و برداشت هاي خويش را از حوادث، وقايع و پديده هاي جهان بيرون و درونش به مخاطب عرضه مي كند. لذا با توجه به اين مساله و ارتباط تنگاتنگ ذهن و زبان؛ اين مقاله با روش تحليلي- آماري و استفاده از منابع كتابخانه اي به بررسي سبكي افعال به كار رفته در غزل هاي تعليميِ سعدي با اين رويكرد پرداخته است و از رهگذر اين بررسي سبكي و ارتباط ذهن و زبان، ضمن ارايه شاخص يا شاخص هاي سبكي در اين گونه غزل هاي تعليمي سعدي، اشاره اي نيز به مهمترين و برجسته ترين انديشه-هاي تعليمي و برخي ابعاد شخصيتي وي داشته است. نتايج اين پژوهش حاكي از اين است كه يكي از شاخص هاي سبكي سعدي با اين رويكرد، كاربرد فراوان فرايند رابطه اي است كه نقش آن توصيف ويژگي ها و صفات يك موجود يا شناسايي و تعريف هويت آن است. همچنين سعدي در غزل هاي تعليمي خود از طريق فرايند رابطه ايِ «وصفي يا هويتي» دو انديشه تعليمي را برجسته و مطرح مي سازدكه يكي در راستاي انديشه غنايي غزل يعني «عشق» است كه مبيّن شخصيت عاطفي- عاشقانه و اخلاق گراي وي است و ديگري انديشه فلسفي خيام است كه حاكي از بشر دوستي و خيام گرايي سعدي است و نشان مي دهد كه وي شاعر عشق و زندگي است. لذا مي توان گفت سعدي سعي دارد انسان ها را به سوي فلسفه زندگي يعني تعليم چگونه زندگي كردن و لذت بردن از آن سوق دهد و به آن دعوت كند.

One of the important issues in Systemic Functional Linguistics is that the language is not an arbitrary system; on the contrary it is natural and cultivated by human being and society. In this perspective for discourse analysis there are three metafunctions, that is ideational, interpersonal and textual. The ideational metafunction is divided to two functions: experiential and logical. In experiential function, experiences of the world are represented through the language. In SFL view, a component of the ideational metafunction is transitivity as a property of clauses. It is used to specify the different types of processes in clauses. Therefore, as transitivity encodes our experiences, by studying and inquiring processes existing in the text and their frequency, we can understand thought, experiences and inner world of an author. Consequently, in this paper in addition to inquiring the processes of didactic Ghazals of Saadi, frequency and percentage of all kind of processes is demonstrated as a stylistic indicative of his work. Moreover through considering these frequencies his personality might be specified.