تحليل ادبي زباني داستان قرآني موسي(ع) و خضراز منظر نظام هاي گفتماني

Literary-Linguistic Analysis of the Qurʹanic Story of Moses and Khizr from the Viewpoint of Discourse Systems

از رويكردهاي مهم و ديرينه ي قرآن پژوهان، تامل در زبان و چگونگي فهم و تفسير اين متن عظيم است كه داراي وجوه گوناگون ديني، معرفتي و هنري مي باشد. از جمله ي اين رويكردها، رويكرد ادبي و زبان شناسي به قرآن است كه افرادي چون سيد قطب، مستنصر مير، نيل رابينسون، ايزوتسو، آنگليكا نويورت طرح و آثاري در اين زمينه تاليف كرده اند. با پيشرفت تحليل مباحث گوناگون زبان شناسي و نشانه شناسي در متون مختلف، دريافته مي-شود كه متن قرآن كريم و از جمله قصص قرآني در بردارنده ي بسياري از شگردهاي زباني در رساندن و القاي مفاهيم متعالي خويش است كه از اين حيث كمتر به آنها پرداخته شده است. اين پژوهش با تحليل داستان موسي و خضر در سوره كهف، بر اساس تحليل نشانه معناشناسي گفتماني به توصيف و تبيين انواع نظام هاي گفتماني چون رخدادي، تجويزي و تنشي در اين داستان مي پردازد. با توجه به اين نكته كه در اين تحقيق، ما هرگز در صدد اين نيستيم كه ارزش قصص قرآن را به سبب دارا بودن اين نظام هاي گفتماني بدانيم، بلكه با قبول تعالي همه جانبه ي اين متن برآنيم كه اين بعد از نظام هاي گفتماني را در ساختار و محتواي آن آشكار سازيم. به سخني ديگر در صدد توصيف اين نظام ها در سطح و عمق اين قصه هستيم تا از اين رهگذر به بيان و اثبات يكي ديگر از ابعاد ارزشمند قصه هاي قرآني پرداخته شود. روش تحقيق به شيوه ي تحليل محتوا و بر اساس نظريه هاي نشانه معناشناسي است كه توسط افرادي چون گرمس و كورتز در سال هاي اخير مطرح شده است.

Abstract One important and old approach taken by Quran researchers is considering the language and how understanding and interpreting of this great text, which enjoys various, religious, epistemological and artistic dimensions, happens. Among such studies are the literary- linguistic approaches to the Quran that people like Sayyid Qutb, Mustansir Mir, Nil Robinson, Toshihiko Izutsu and Angelika Neuwirth have authored works on. The development of the analysis of different linguistic and semiotic discussions in different texts has made it clear that Quranʹs text and specially its stories contain many linguistic techniques in conveying and inculcating its exalted concepts which has been touched on by experts less often. Analyzing the story of Moses and Khizr in Kahf surah based on analyzing discourse semiotics, this study describes and explains different discourse systems such as eventual, prescriptive and tensional discourse. In this research we do never intend to know the value of Quranic stories in their having these discourse systems, rather we accept the greatness of Quran in all its dimensions and we pursue to clarify this aspect of discourse systems in its structure and content.In other words, we are going to describe these systems both in the surface and deep structures of this story to depict and prove another valuable aspect of Quranic stories. This research method is content analysis based on semiotic theories that have been raised by people such as Algirdas Julien Greimas and Kurtz in recent years.