بررسي تغييرات كاربري اراضي با استفاده از تكنيك هاي GIS و RS و ارزيابي اقتصادي آن در مقايسه با تغييرات هدررفت خاك (مطالعه موردي: حوزه آبخيز سد آزاد)

Study on land-use changes using GIS and RS techniques and economic evaluation compared to soil loss changes (Case study: Azad dam watershed)

چكيده اين مطالعه با هدف ارزيابي تغييرات درصد پوشش و كاربري اراضي در فاصله زماني سال هاي 1987 تا 2006 در حوزه آبخيز سد آزاد استان كردستان انجام شد. براي اين منظور در ابتدا با استفاده از تصاوير ماهواره Landsat، نقشه درصد پوشش گياهي تهيه و با اصلاح خطاي ژيومتري، راديومتري و اختلاف فصل تصوير برداري، بهترين تركيب باندي انتخاب و نقشه كاربري اراضي با استفاده از الگوريتم حداكثر احتمال تشابه و طبقه بندي نظارت شده تهيه شد. صحت نقشه هاي توليدي با آزمون صحت كلي تعيين گرديد. نتايج تحقيق نشان داد كه اراضي آبي از 33/14% به 70/13%، ديمزارها از 43/15% به 63/26% و مراتع ضعيف از 37/24% به 17/42% افزايش داشته اند و در مقابل مراتع متوسط حوزه از 57/28% به 83/14% و مراتع خوب با پوشش درختچه اي از 30/17% به 64/2% كاهش يافته اند. صحت طبقه بندي در طبقه اراضي آبي، طبقه ديمزار، مراتع ضعيف، متوسط و خوب به ترتيب 66%، 74%، 82%، 76% و 84% تعيين گرديد. سپس با استفاده از مدل EPM ميزان هدررفت و توليد رسوب براي حوزه برآورد شد كه براي سال 1987 ميزان توليد رسوب 7/8 متر مكعب در هكتار در سال و براي سال 2006 اين ميزان به 2/10 متر مكعب در هكتار در سال افزايش يافته است. در نهايت، برآورد اقتصادي اين تغييرات، حاكي از متضرر شدن 10 ميليارد ريالي آبخيز نشينان و متعاقب آن هدررفت خاك در حوزه آبخيز مورد مطالعه بوده است.

Abstract This study was carried out for assess changes in land-cover and land-use from 1987 to 2006 in the Azad dam watershed of Kurdistan province. For this purpose, initially using Landsat satellite images, percent of vegetation cover map was provided then by correction geometric, radiometric and the season difference in imaging, the best band combination was selected and land-use maps was prepare using Maximum Similarity Likelihood algorithm and supervised classification. The overall accuracy test used to determine the accuracy of produced map. The result showed that, the area of irrigated land from 14.33% to 13.70%, dry land from 15.43% to 26.63% and poor rangelands from 24.37% to 42.17% have increased but, the average rangelands from 28.57% to 14.83% and good rangelands with shrub cover from 17.30% to 2.64% have been reduced. Also, classification accuracy in irrigation land, dry land, poor and average and good rangelands were determined 66, 74, 82, 76 and 84 percent respectively. Subsequently, the amount of soil loss and sediment yield using EPM model have been estimated that in 1987 this amount was 8.7 m3/ha/y and to 10.2 m3/ha/y for 2006 was increased. Finally, obtained results of economic estimation and occurred soil loss showed that stakeholders were damaged to 10 billion rails in the study area.