تاثير اندازه بذر بر سرعت ظهور، شاخص هاي جوانه زني، رشد گياهچه و عملكرد چهار رقم گندم نان (Triticum aestivum L.)

Effect of seed size on emergence rate, germination indices, seedling growth and yield of four bread wheat cultivars (Triticum aestivum L.)

به منظور بررسي اثر اندازه بذر بر شاخص هاي جوانه زني و رشد گياهچه چهار رقم گندم نان، آزمايشي به صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار در پاييز سال زراعي 92-1391 در مزرعه پژوهشي موسسه تحقيقات برنج كشور و آزمايش ديگري به صورت فاكتوريل در قالب طرح كاملاً تصادفي در آزمايشگاه زراعت دانشكده علوم كشاورزي دانشگاه گيلان انجام شد. تيمارهاي مورد بررسي در اين تحقيق شامل اندازه قطر بذر در چهار سطح (25/2 تا 5/2 ميلي متر، 5/2 تا 75/2 ميلي متر، 75/2 تا 3 ميلي متر و بزرگتر از سه ميلي متر) و رقم (كوهدشت، مغان3، مرواريد و بومي) بود. نتايج حاصل از مزرعه نشان داد كه رقم و اندازه بذر تاثير معني داري بر عملكرد دانه داشتند. رقم تاثير معني داري بر سرعت ظهور و سرعت ظهور تجمعي گياهچه در مزرعه نداشت، اما اندازه بذر بر اين دو صفت تاثير معني داري را نشان داد. اثر متقابل نيز در صفات سرعت ظهور گياهچه، سرعت ظهور تجمعي و عملكرد دانه معني دار نبود. نتايج حاصل از آزمايشگاه نيز نشان داد كه رقم تاثير معني داري بر تمام صفات اندازه گيري شده داشت، اما تاثير معني داري بر وزن خشك گياهچه نداشت. اندازه بذر نيز بر تمام صفات غير از سرعت جوانه زني، طول ساقه چه و ريشه چه تاثير معني داري را نشان داد. اثر متقابل رقم و اندازه بذر بر درصد جوانه زني، سرعت جوانه زني، انرژي جوانه زني، طول ساقه چه، وزن تر ساقه چه، وزن تر ريشه چه، وزن تر گياهچه و وزن خشك ساقه چه معني دار بود. بالاترين و پايين ترين مقادير وزن خشك گياهچه به ترتيب 37/31 و 54/15 ميلي گرم بود، كه به اندازه بذر بزرگتر از سه ميلي متر و 25/2 تا 5/2 ميلي متر مربوط بود. بر اساس نتايج اين آزمايش به نظر مي‌رسد كه بذر هاي گندم با اندازه بزرگتر از سه ميلي متر به دليل برتري در صفات جوانه‌ زني و ظهور گياهچه براي كشت مناسب تر هستند.

To study the effect of seed size on germination indices and seedling growth of four bread wheat varieties, a factorial experiment in randomized complete block design with three replications was carried out in research field of Rice Research Institute of Iran during 2012-2013 and the other factorial experiment based on completely randomized design was conducted in agronomy laboratory of Faculty of Agricultural Sciences, University of Guilan. Treatments in this study consist of four levels of seed diameter (2.25- 2.5 mm, 2.5- 2.75 mm, 2.75- 3 mm and larger than 3 mm) and cultivar (Kohdasht, Moghan 3, Morvarid and native). Results of field showed cultivar and seed size had significant effect on grain yield. Cultivar had not significant effect on emergence rate and seedling cumulative emergence rate, but seed size showed significant effect on this characteristics. The interaction in seedling emergence rate, seedling cumulative emergence rate and grain yield was not significant. Results of experiment showed cultivar had significant effect on all measured characteristics, but had not significant effect on seedling dry weight. Seed size had significant effect on all characteristics, except germination speed, shoot length and root length. The interaction of cultivar and seed size on germination percentage, germination speed, germination energy, shoot length, shoot fresh weight, root fresh weight, seedling fresh weight and shoot dry weight was significant. Maximum and minimum amount of seedling dry weight respectively was 31.37 and 15.54 (mg) that related to seed size larger than 3 mm and seed size 2.25- 2.5 mm. According to results of this experiment seems that wheat seeds with size larger than 3 mm, because of priority in germination and seedling emergence is more suitable for cultivate.