پهنه‌بندي اقليمي با تاكيد بر متغيرهاي باد در استان‌هاي ايلام، خوزستان و بوشهر

Climatic zonation with emphasis on wind parameters in Ilam, Khuzestan and Booshehr provinces

فرسايش بادي يكي از بارزترين مصاديق و اصلي‌ترين شناسه‌هاي جريان ويران‌گر بيابان‌‌زايي محسوب شده و در شمار مهم‌ترين مشكلات مانع راه توسعه و عمران در اغلب كشورهاي قرار گرفته است. نسبت سطوح مناطق تحت تاثير فرسايش بادي در ايران بيش از شش برابر متوسط جهاني است. از اين­‌رو، هدف اين پژوهش، پهنه­‌بندي اقليمي منطقه غرب و جنوب غرب كشور با تكيه بر عوامل باد است. در اين بررسي، 77 متغير اقليمي در بازه­‌هاي زماني ماهانه و سالانه از ايستگاه­‌هاي هواشناسي وابسته به سازمان هواشناسي كشور در داخل و مناطق مجاور منطقه مورد بررسي انتخاب و براي كاهش تعداد متغيرها و تعيين عوامل موثر از تحليل عاملي به‌روش تجزيه مولفه­‌هاي اصلي با دوران واريماكس استفاده شد. سپس، توزيع مكاني امتيازات عاملي در محيط Surfer ver10 ترسيم شد. نتايج تحليل عاملي، شش عامل دماي گرمايشي­-بارش، متوسط سرعت باد، سرعت باد غالب، رطوبت نسبي، سريع­ترين سرعت باد و تابش را شناسايي كرد كه اين عوامل به‌ترتيب 24.01، 19.78، 14.65، 12.66، 9.85 و 3.09 درصد و در مجموع 84 درصد واريانس داده‌­ها را شامل مي‌­شوند. در اين منطقه، هفت پهنه اقليمي به‌روش وارد تعيين شد كه شامل ناحيه معتدل مديترانه­‌اي با بادهاي نسبتاً سريع، ناحيه گرم و نيمه‌خشك با بادهاي سريع، ناحيه گرم و نسبتاً خشك با هواي آرام، ناحيه بسيار گرم و خشك و بادي با بادهاي سريع، ناحيه بسيارگرم و خشك و بادي، ناحيه نسبتاً گرم و نيمه‌خشك با هواي آرام، ناحيه بسيارگرم و خشك و شرجي با بادهاي نسبتاً سريع است كه به‌ترتيب 17، 10.5، 15.1، 22.1، 7.9، 9.9 و 17.4 درصد از مساحت را در منطقه مورد مطالعه به خود اختصاص مي‌­دهند.

The wind erosion is one of the most striking examples and the most devastating flow ‎identifiers of desertification among the difficult obstacle of development in many ‎countries. The rate of affected area by wind erosion in Iran is more than six times the ‎global average. So, the purpose of this study is climatic zonation in west and south-west ‎of Iran with emphasis on wind. In this study, 77 annually and monthly climate variables ‎were selected within and adjacent areas of studied location from weather stations of the ‎Weather Organization of Iran. To reduce the number of variables and determining ‎effective factors, factor analysis with varimax relation was used, and then the spatial ‎distribution of the factor score area plotted in Surfer Ver. 10. The result of the factor ‎analysis identified six factors of heating temperature-precipitation, wind mean speed, ‎prevailing wind speed, relative humidity, the fastest wind speed and solar radiation. These ‎factors included 24.01, 19.78, 14.65, 12.66, 9.85 and 3.09 percent and in total 84 percent ‎of the data variance. In this region seven climate zones were determined with Ward ‎method that include moderate Mediterranean region with relatively fast winds, hot and ‎semi-arid region with fast winds, hot and relatively arid region with calm air, extreme hot, ‎arid and windy with fast winds, extremely hot, arid and windy, relatively hot and semi-‎arid with calm air, extremely hot and arid with relatively fast winds that extend on 17, ‎‎10.5, 15.1, 22.1, 7.9, 9.9 and 17.4 percent of the study area, respectively.‎