امانت الهــي در قرآن و مثنــوي

Divine Loan in the Qurʹan and Rumiʹs Masnavi

امانت الهي از مباحث ميان ژرف و ارزشمندي است كه درك آن مستلزم مطالعه و پژوهشي عميق ، ميان رشته اي و گسترده است. پژوهش هاي صورت گرفته در اين زمينه چشمگير نيست. در متون تفسيري و عرفاني حقايق و مصاديقي براي آن ذكر شده است. در متون تفسيري شيعي مصداق «ولايت و حقيقت دين » از ميان مصاديق ذكر شده، از بسامد بالايي برخوردار است. در تفاسير اهل سنت مصداق «تكاليف ديني» بيشترين تاكيد را دارد. در متون عرفاني بنابر شيوه تاويل گرايي مصاديقي چون« عشق، معرفت، تكاليف ديني و ولايت» مصداق امانت دانسته شده است كه تكيه اغلب اين متون چه تفسيري چه عرفاني، بيشتر به ذكر مصاديق امانت بوده و بعضاً به امور مرتبط با امانت الهي از جمله علت پذيرش انسان، اباي ديگران و ... نيز پرداخته اند . ازاين روي در اين مقاله سعي شده است حقيقت امانت،سرّارايه، علت پذيرش انسان و اباي ديگران با استنادات نقلي واستدلالات عقلي، تبيين و تحليل گردد و بر اين اساس ديدگاه مولوي در اين زمينه مورد بررسي قرار گيرد.

The divine loan is a profound and worthwhile topic that requires an in-depth, interdisciplinary and broad study. The studies carried out in this area are not considerable, however. Facts about and samples of the Divine Loan has been cited in exegetic and mystical texts. In the Shiite exegetic texts, seeing Divine Loan as "the guardianship (velayat) and the core of the religion" has high popularity while the Sunni interpretations emphasize "religious practices". In the mystical texts based on the method of interpretation, the loan has found meanings like "love, knowledge, religious practices and guardianship". In most such exegetic or mystical texts there is an emphasis on mentioning the samples and examples but occasionally they have addressed some pertinent issues such as accepting the Divine Loan by the mankind, refusing it by others. Therefore, in this article, using scriptural citations and rational arguments, we have tried to explain and analyse the truth of the Loan, the mystery of the divine offer, the reason why mankind accepted it and why others refused to do so, in order to study Rumiʹs view in this regard.