دو فرضيه درباره داستان سياوش (با توجه به نظر شاهنامه پژوهان ايراني، تاجيك، روس و اروپايي)

Two Theories about the Story of Siyāvash; Based on the Views of Tajik, Russian and Iranian Scholars of Shahnāmeh

  با توجه به دیرینگی ایران كهن و اوستا، مقایسه داستان سیاوش با اسطوره‌های محدود كه تناسب ساختاری و اخلاقی با آن ندارند واقعیت داستان سیاوش را كه پیوندی استوار با شخصیت رستم دارد، خواسته یا ناخواسته، نادیده می‌گیرد. توجه به قدمت اوستا از دیدگاه برخی پژوهندگان منصف اروپایی و نگاهی نو به پیشگامی ایرانیان در پدیدارشناسی و هستی‌شناسی علمی، بن‌مایه‌های ایرانی داستان سیاوش و ناهمگونی آن با اسطوره‌های باروری را بهتر می‌نمایاند. افراسیاب نخستین بار، سیاوش را برای حكمرانی به منطقه‌ای آباد فرستاد كه به نظر می‌رسد همان گنگ‌دژ باشد. سیاوش بر آن شهر، دیوار محافظتی بزرگی ساخته است كه ساختن آن جز با فر كیان امكانپذیر نبود و طبق روایت بندهش، دارای پانزده دروازه بوده است كه از دری تا در دیگر آن به پانزده روز بهاری قابل طی شدن بوده است. سیاوش برای بار دوم به درخواست افراسیاب به منطقه‌ای نزدیكتر به پایتخت افراسیاب می‌آید و از خارستان، شارستان سیاوشگرد را می‌سازد. اشاره نرشخی به قبر سیاوش در دروازه بخارا و وجود دروازه بازسازی شده شهر دوشنبه و احتمال وجود دروازه‌های دیگر، زمینی بودن گنگ‌دژ و قرار گرفتن آن با سیاوشگرد در محدوده یك دیوار، پژوهش‌های نوین باستان شناسی را در منطقه بخارا تا دوشنبه می‌طلبد.  

Looking at the story of Siyāvash with some myths that are ethically and structurally unfit to this story turns a blind eye on the reality of the story that has a firm connection with the character of Rostam. If we notice to views of European fair minded scholars about the antiquity of Avestā as well as some Iranian scholars who study the subject phenomenologically, then we will know the Iranian themes in the story and how it differs from myths of fertility. First time, Afrasiab appointed Siyāvash as ruler of a fertile region called Kangdezh. Siyāvash made a guard wall around it with the help of Farre Kiyani (the gift of Divine grace); according to Bundahishn, it had 15 gates and the distance of each gate from the other was 15 days trekking time. For the second time, Afrasiab wanted Siyāvash to make another region near his capital; then Siyāvash made another city called Sharestane Siyāvashgerd. The present article wants to show that new archaeological researches are needed in Dushanbe and Bukhārā for these reasons: Narshakhi (ca. 899–959) points that the tomb of Siyāvash is located in the gate of Bukhārā; and there is a refurbished gate in Dushanbe and probably another gates in the city; and finally Siyāvashgerd is situated in limits of a wall.