گزارش پيشرفت بيماري بلايت شمشاد جنگلي تا جنگل‌هاي استان گلستان

Report of Boxwood blight extension to Golestan province forests

گونه شمشاد جنگلي با نام علميBuxus sempervirens subsp. hyrcana از مهم‌ترين گونه‌هاي گياهي هميشه سبز اختصاصي جنگل‌هاي حاشيه درياي خزر است. اين گونه مختص ايران بوده و از اهميت خاصي بين ذخاير جنگلي جهان برخوردار است. بيماري بلايت شمشاد از جنگل‌هاي گيلان و مازندران گزارش شده‌است (2, 3). عامل بيماري قارچ Calonectria pseudonaviculata مي‌باشد كه داراي چرخه‌هاي بيماري كوتاه و سريعي بوده و هر چرخه بيماري در شرايط مناسب كمتر از يك هفته تكميل مي‌شود (1). در نتيجه پيشرفت بيماري خيلي سريع بوده به طوري كه در سال1391در سطح وسيع‌تري از ساير عرصه‌هاي شمشاد استان گيلان و جنگل‌هاي شمشاد مازندران مشاهده شد و انتشار بيماري به سرعت از غرب به شرق در حال توسعه و گسترش است و تا كنون ميزان خشكيدگي به بيش از 15 هزار هكتار از رويشگاه‌هاي شمشاد رسيده است. در اين تحقيق با توجه به پيشرفت سريع بيماري، مسير حركت و پراكنش بيماري پايش و عامل بيماري بازيابي شد. در اين راستا در زمستان سال 1393 از ذخيره‌گاه شمشاد دو ناحيه چشمه بلبل و ليوان شرقي منطقه بندر گز كه در مرز استان گلستان و مازندران واقع شده است و در سال‌هاي قبل علايم بيماري مشاهده نشده بود، نمونه برداري شد. نمونه‌هاي ساقه و برگ داراي علايم بيماري، پس از ضدعفوني سطحي توسط هيپوكلريت سديم 5 درصد، روي محيط كشت سيب‌زميني دكستروز آگار (potato dextrose agar) كشت شده و خالص سازي از پرگنه‌هاي قارچ به روش نوك ريسه انجام شد. رنگ پرگنه قارچ در محيط مذكور قهوه‌اي با هاله كرم در حاشيه آن مشاهده شد. با توجه به اينكه حداكثر دماي رشد براي اين گونه، دماي 30 درجه سلسيوس است (1)، از اين خصوصيت جهت تفكيك اين گونه از ساير گونه‌هاي اين جنس استفاده شد كه نتايج عدم رشد جدايه‌ها در دماي 30 درجه سلسيوس را نشان داد. براي توليد اسپور جدايه‌هاي خالص شده به محيط كشت PCA (potato carrot agar) منتقل و تحت نور نزديك فرا بنفش (near uv) رشد داده شد. پس از 15 روز كنيديوم‌هاي سيلندري با انتهاي گرد به فراواني توليد شد. كنيديوم‌ها واجد يك ديواره عرضي بوده و ابعاد آن‌ها (8/4) 4-6 × (3/47) 68-48 ميكرومتر و استيپ ((Stipe بلند با جداره عرضي و به طول 90- 140 ميكرومتر، در انتها داراي وزيكل بيضي شكل، در نوك داراي پاپيل و ميانه آن داراي بيشترين عرض (µm10( بود. اين گزارش از نظر انتشار اين بيماري در تمامي گستره جنگل‌هاي هيركاني ايران از منتهي عليه غرب (آستارا) تا شرق (استان گلستان) داراي اهميت مي‌باشد.

Boxwood )Buxus sempervirens subsp. hyrcana) is one of the main forest evergreen plant species through the Caspian Sea provinces. Boxwood is endemic to Iran and it has particular importance among the forest reserves in the world. Boxwood blight disease was reported, from the forests of Mazandaran and Guilan province in 2013 (2, 3). Calonectria pseudonaviculata, the causal agent of buxus blight can complete its life cycle within one week under its favorite temperature and humidity (1). Development of the disease is as fast as that the boxwood blight symptoms were observed broadly in Guilan and Mazandaran provinces. To monitor the epidemiology of the disease, the infected leaves and twigs were collected from boxwood trees in Bandargaz area, located in Golestan province. The infected plant tissues were surface sterilized with hypochlorite sodium (%5) and cultured on PDA (potato dextrose agar) medium to isolate the causal agent. Fungal isolates were purified using hyphal type method on water agar medium (1.5%). For spore production, the colonies were grown on PCA (potato carrot agar) and incubated under near- ultraviolet light at 25°C. The colony color on PDA was brown with pale hale. No mycellial growth was observed at 30°C which had been reported (1). Conidia were produced frequently after 15 days on PCA medium. Conidia were cylindrical, rounded at both ends, 1-septate, 48- 68 (47.3) ×4- 6 (4.8) µm. Stipe was long (90-14 µm), hyaline, the extension terminating in a broadly ellipsoid papillate vesicle, and with the widest part above the middle. This is the first report of outbreak boxwood blight disease throughout all of Hyrcanian forests located in Iran.