تحليل پراكنش فضايي مراكز بهداشتي درماني شهر شهركرد با استفاده از سيستم اطلاعات جغرافيايي

Analysis of the spatial distribution of health care centers of Shahrekord by geographical information system

زمينه و هدف: توسعه فيزيكی نامتناسب شهرها و عدم تخصيص مناسب امكانات شهری از جمله توزيع نامتناسب مراكز بهداشتی درمانی سبب هدر رفت منابع مادی و انسانی شده و مشكلات شهر نشينی شهروندان را به دنبال داشته است. هدف از اين پژوهش شناسايی مناطق فاقد دسترسی مناسب خدمات بهداشتی جهت توزيع بهينه امكانات بهداشتی بر اساس عدالت در سلامت در تمام مناطق شهری شهركرد بوده است. روش بررسی: پژوهش حاضر يك مطالعه توصيفی- تحليلی مبتنی بر روش‌های پژوهش اسنادی بود. پس از تلفيق دادهای تمام ده مركز و پايگاه‌های بهداشتی درمانی سطح شهر شهركرد، با استفاده از سيستم اطلاعات جغرافيايی با تعيين شعاع عملكردی و دسترسی در سال 1390، پراكنش فضايی اين مراكز پس از تجزيه و تحليل با استفاده از تحليل سلسله مراتبی داده‌ها رتبه بندی مناطق انجام گرديد. يافته ها: داده‌های مراكز و پايگاه‌های بهداشتی درمانی شهر شهركرد نشان داد كه اختلاف زيادی در تمام مراكز و پايگاه‌های بهداشتی شهر شهركرد از نظر بيشترين به كم‌ترين وسعت تحت پوشش(4/4 برابر)، تعداد جمعيت (3/2 برابر) و تراكم جمعيتی (6/2 برابر) وجود دارد. مناطق حاشيه شمال و جنوب و شرق سطح دسترسی نامناسبی نسبت به مركز شهر داشته و70% تراكم مراكز و پايگاه‌های بهداشتی شهر شهركرد فاقد توزيع مناسب می‌باشند. نتيجه گيری: نتايج نشان می‌دهد كه تراكم مراكز و پايگاه‌های بهداشتی شهر شهركرد فاقد توزيع مناسب بوده و پراكنش مناسبی مشاهده نگرديد. توزيع غيرمنطقی و محدوده بندی نامتناسب واحدهای بهداشتی منجر به كاهش سطح دسترسی مطلوب می‌شود كه احتمال افت سطح شاخص‌های عدالت در سلامت را به دنبال خواهد داشت.

Background and aims: Inappropriate physical development and failure to allocate urban facilities appropriately such as disproportionate distribution of health care centers has caused waste of material and human resources and urban problems for citizens. The purpose of this study was to identify the districts lacking satisfactory access to health services for the optimal distribution of health facilities based on health equity in all districts of Shahrekord. Methods: This was a descriptive-analytical study based on documentary research methods. After integrating the data of all 10 health care centers and stations across Shahrekord, by geographical information system with determination of the radius of performance and availability in 2011-2012, the spatial distribution of these centers after analysis using hierarchical analysis of the data, ranking of the districts was run. Results: The data of health care centers and stations in Shahrekord showed that there is large difference among all health care centers and stations of Shahrekord in maximum to minimum covered area (4.4 times), population (2.3 times) and population density (2.6 times). Peripheral areas of the north, south and east had an inappropriate access compared with the center of the city and 70% of density of the health care centers and stations of Shahrekord lacked appropriate distribution. Conclusion: The results indicate that density of the health care centers and stations of Shahrekord lacked appropriate distribution and no appropriate distribution was seen. Irrational distribution and disproportionate zoning of health units lead to decrease in the level of access, which is followed by possibility of declined levels of indicators of health equity.