طراحي و تعيين روايي و پايايي پرسشنامه بررسي عملكرد مراكز فرماندهي عمليات بحران دانشگاه‌‌هاي علوم پزشكي كشور ايران: مطالعه تركيبي

Developing a reliable and valid questionnaire for function evaluation of Emergency Operation Centers of Medical Universities: Sequential Triangulation Method

مقدمه: مراكز هدايت عمليات بحران دانشگاه‌های علوم پزشكی كشور با سابقه نه چندان طولانی، با هدف ساماندهی و هماهنگی عمليات در زمان رخداد بلايا ايجاد شده است و تصميم گيرنده نهايی انجام اقدامات در جهت برگشت به حالت قبل از رخداد بلايا می‌باشد. اين مطالعه با هدف تدوين ابزار استاندارد (پايا و روا) ارزيابی عملكرد مراكز عمليات بحران اجرا شده است. مواد و روش‌ها: مطالعه تركيبی (Sequential Triangulation) با هدف ابزارسازی در بين كارشناسان مراكز هدايت عمليات بحران كه حداقل يكسال از تاسيس آن گذشته است، در سال 1391 انجام شد. روايی صوری و محتويی برای سنجش روايی و ضريب آلفای كرونباخ برای سنجش پايايی ارايه شد. جهت تقليل سوالات و تعيين بيشترين عامل تفاوت در حيطه‌های مختلف پرسشنامه، از تحليل عاملی اكتشافی بهره گرفته شد. نتايج: ابزار نهايی دارای شش حيطه با 38 سوال بود. روايی محتوی تمام سوالات بغير از يك سوال (1/0+) مناسب و بالای (6/0+) بود. ضريب پايايی تمام حيطه‌ها بغير از يك حيطه ( فعال‌سازی با ضريب كرونباخ 337/0) مناسب و بالای 7/0 بود. تحليل عاملی حيطه ارزيابی اطلاعات را به پنج سوال، حيطه فعال‌سازی و حيطه هماهنگی را به دو سوال و سه حيطه آخر را به يك سوال تقليل داد. نتيجه‌گيری: پرسشنامه تدوين شده ابزار مناسب (روا و پايا) در جهت اندازه‌گيری عملكرد مراكز هدايت عمليات بحران می‌باشد. پايايی مناسب پرسشنامه دليل بر هماهنگی بين سوالات و روايی محتوی بالای پرسشنامه دلالت بر تسلط كارشناسان مراكز بر حيطه‌های مورد سوال داشت. كلمات كليدی: مركز هدايت عمليات بحران، بلايا، مطالعات تركيبی، آناليز عاملی اكتشافی، پايايی، روايي

Background: Emergency operation centers (EOC) have been established in recent years aimed to organization and coordination in disaster times. The centers are responsible for decision-making in response and recovery phases after events. The aim of the study was developing a standard function evaluation tool for EOC. Material and Methods: This was a mixed method study with sequential triangulation approach. All EOC in medical universities with at least one year ago establishment (in 2011), has been studied. We measured the face and content validities. For reliability the Cronbachʹs alpha was provided. The most important factors have been determined by an Explanatory factor analysis. Results: The final tool by six domains had 38 questions. All content validities were higher than +0.6 unless one (+0.1). Only the activation domain had inappropriate Cronbach (0.337) and all others were higher than 0.7. Factor analysis reduced the questions in all domains. There reduced to five (for first domain), two (for second and third domains) and one (for three last domains). Conclusion: Based on validity and reliability, it seems that the tool is appropriate for EOCʹ function evaluation. The high reliability was resulted from closed correlation of questions. The good validity implied familiarity of EOCʹ experts on the all asked domains.