الگوي توزيع زماني بارش در استان كرمانشاه

A study on rainfall temporal patterns in Kermanshah province

بارندگي يكي از اساسي‌ترين‌، متغيرهايي است كه در بررسي مسايل اقليمي مورد مطالعه قرارمي‌گيرد. اين اهميت به ‌دليل نقش بارش بر همه اجزا مرتبط با متغيرهاي هيدرولوژيكي است. اما اين متغير حياتي، خود با تغييرات زماني و مكاني روبه‌رو است. به‌عبارت ديگر، زمان وقوع بارش و همچنين محل دريافت ريزش جوي به دلايل مختلف ازجمله الگوهاي سينوپتيكي وگردش هواي فـوقـاني و ارتباط آن با گردش هواي سطحي، دايما در حال تغييراست. لذا،طـراحـي سـازه‌هاي رودخـانه‌اي مبتني بر رگبار طـرح خواهد بود. براي افزايش ضريب اطمينان در محاسبات مربوطه لازم است شناخت كافي از شرايط بارش منطقه مطالعاتي از جمله الگوي بارندگي‌ها كسب نمود. در اين پژوهش، با مطالعه رگبارهاي هفت ايستگاه در استان كرمانشاه و پس از جداسازي رگبارهاي شديد،و بي­بعدسازي آن­ها،الگوهاي توزيع زماني بارش مبتني بر روش ميانگين ترسيمي پيلگريم و احتمالاتي Huff ارايه شده است. با بررسي رگبارهاي كليه ايستگاه‌ها ( 2989 واقعه) مورد، مشخص شده، رگبارهاي گروه بارش يك‌ساعته حدوداً 30 درصد و گروه‌هاي يك تا شش‌ساعته بيش از 80 درصد رگبارها را شامل شده‌اند. همچنين با بررسي الگوهاي به­دست آمده و توزيع مقادير در25%‌هاي زماني،مشاهده شد كه در كليه ايستگاه­ها و گروه‌هاي تداوم، حداكثر بارش در25% دوم داراي فراواني 48.21 درصد و كم­ترين دريافت بارش مربوط به 25% چهارم با فراواني 7.14 درصد است. نتيجتا اينكه 25% دوم و سوم مجموعا از نظر دريافت حداكثر بارش داراي فراواني 80.35 درصد است. در الگوهاي منطقه‌اي نيز توزيع سهم دريافت بارش 25% دوم با 75 درصد و25% سوم با 25 درصد،گروه‌هاي يك تا 24‌ساعته منطقه‌اي را پوشش مي‌دهد. در روش توزيع احتمالاتي،كه رگبارها بر‌اساس چارك‌هاي زماني دريافت كننده حداكثر بارش به چارك‌هاي اول تا چهارم تقسيم مي‌شوند،اغلب ايستگاه‌هاي مورد مطالعه در رگبار‌هاي كوتاه مدت و غالبا يك تا شش‌ساعته،چارك دومي بوده و سهم بعدي را نيز چارك سوم به خود اختصاص داده است. الگوهاي منطقه­اي ناشي از اين روش نيز حكايت از چيره­گي چارك دوم در اغلب گروه‌هاي بارشي دارد و رتبه بعدي را هم چارك سوم از آن خود كرده است. اين موضوع به­وسيله­ كاربرد روش ميانه نيز مورد تاييد قرار گرفت. نتايج حاصل از مقايسه الگوهاي به‌دست آمده با الگوهاي دفترحفاظت خاك (SCS)، عدم تطابق با آن­ها را كاملا نشان مي‌دهد.فقط تا حدودي و به‌طور نسبي الگوي IA با الگوي چارك دوم احتمالاتي و ميانه مشابهت دارد. در نتيجه به‌كارگيري الگوهاي تيپ دراستان توصيه نمي‌شود و فقط در وضعيت مذكور كاربرد آن بايستي با احتياط صورت پذيرد.

Rainfall is one of the main variables to be studied in climatologic studies. Also it is an important variable because of its distribution status both temporally and spatially. In other word, it varies with synoptic patterns. Therefore, river structure designing based on non-native design storm suffer from high risk. For more safety, we need to recognize precipitation condition of study area and its temporal patterns. In this study, rainstorms of seven stations in Kermanshah province are studied and after derivation of 2989 storm events, temporal distribution patterns of rainfall by Pilgrim (graphical mean) and Huff (probability) methods were calculated. The examination of rainstorms in all of the stations specified that rainstorms of 1 hour group contain 30 percent and 1 to 6 hour groups more than 80 percent of whole rainstorms as well. Furthermore, the inspection of resulted patterns and distribution quantity in each time quarter showed that 48.21 percent and 7.14 percent of rainstorms in all of the stations and whole groups has reposed in second and fourth quartile respectively. This study shows that 80.35 percent of rainstorms belong to second and third quartile. In regional patterns, 1 to 24 hour groups, second and third quartile contain 75 percent and 25 percent of total rainstorms respectively. According to Huff or probability distribution method, most of the station in short time rainstorms (1 to 6 hour) are second quartile and remaining groups are third quartile. Regional types in this method have similar condition in most groups and are confirmed by median types. Results of comparing these patterns show no correspondence with S.C.S patterns, but IA pattern corresponds with Kernd station. Probability and median have good correlation in the second quartile relatively.