بررسي راهكارهاي كاهنده فرسايش خاك اراضي ديم

Soil erosion mitigation approaches in rainfed farms

در مناطق خشك و نيمه خشك، انجام شخم در جهت شيب به‌خصوص در زمان وقوع بارندگي‌هاي با شدت زياد، منجر به فرسايش و هدررفت بيشتر خاك مي‌شود. با اعمال روش‌هاي مديريتي و به‌زراعي مي‌توان از ميزان اثرات نامطلوب عمليات خاك‌ورزي در اين‌گونه اراضي كاست. به منظور بررسي اثر شخم عمود بر جهت شيب و كاربرد مالچ كاه و كلش در كاستن اثرات نامطلوب عمليات خاك‌ورزي بر فرسايش خاك، اين تحقيق در 18 كرت استاندارد واقع بر سه طبقه شيب 12-0، 20-12 و 40–20 درصد با سه تكرار، در قالب كرت‌هاي خرد شده در پايه طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در دو سال متفاوت در ايستگاه تحقيقاتي پخش سيلاب سهرين‌‌قره چريان اجرا شد. در سال زراعي 82-81 در نيمي از كرت‌ها شخم در جهت شيب و در نيمي ديگر شخم عمود بر جهت شيب اعمال شد. در سال زراعي 84-83 در تمامي كرت‌ها شخم در جهت شيب اعمال شده، در نيمي از آن‌ها كاه و كلش گندم به مقدار پنج تن در هكتار به‌صورت مالچ سطحي پاشيده شد. در طول دوره بررسي، بعد از هر واقعه بارندگي منجر به رواناب، اقدام به نمونه‌برداري و اندازه‌گيري مقدار رسوب جمع شده در مخازن نصب شده در انتهاي كرت‌ها شد. بررسي نتايج نشان داد كه اعمال شخم عمود بر جهت شيب، سبب كاهش 10.1، 11.5 و 10.4 برابر ميزان هدررفت خاك در كرت هاي شخم خورده در جهت شيب شد. كاربرد مالچ نيز سبب كاهش 36.9، 10.8 و 55.4 برابر ميزان هدررفت خاك در كرت‌هاي بدون كاربرد مالچ و به‌ترتيب براي طبقات شيب 12-0، 20-12 و 40-20 درصد شد. اين نتايج مويد افزايش نفوذ و كاهش هدررفت خاك با اعمال شخم عمود بر جهت شيب و كار برد مالچ كاه و كلش است.

In arid and semi-arid regions, operating the plough on slope direction, specially, in rain falling with more intensity, results in soil loss and erosion. In such areas, undesirable effects can reduce with operating suitable management. For this purpose, the effect of perpendicular plough to slope direction and application of straw mulch in 1.8 * 22.1 meter erosion plots on three slope classes of 0-12, 12-20, and 20-40 percent with 3 replicates and RCB design in two different years were tested in Sohrain floodwater spreading research station. In the half of plots in 2003, the perpendicular plough to slope direction and in the others, plough on slope direction were operated. In 2005 at first, the plough on slope direction was done in all of the plots and then, straw mulch were used after wheat cultivation in half of plots. During the study period, the amount of soil loss was monitored after any rain fall by the tanks that located at the end of each plot. The results showed that operating of perpendicular plough to slope direction reduced soil loss about 10.1, 11.5, and 10.4 time relate to parallel plough to slope direction. Also, application of straw mulch reduced 36.9, 10.8, and 55.4 time relate to mulch application in three slope classes respectively. These results show that both perpendicular plough to slope direction and straw mulch application can reduce soil loss and thus, increase the infiltration rate and soil fertility.