بررسي ارتباط صفات مورفولوژيك با عملكرد دانه و تنوع آنها در لاين هاي موتانت نسل چهارم سويا با استفاده از روش تجزيه به عامل ها

Assessment of Relation of Morphological Traits with Seed Yield and Their Diversity in M4 Generation of Soybean Mutant Lines [Glycine max (L.) Merrill] Through Factor Analysis

به منظور بررسي ارتباط برخي از صفات مورفولوژيكي مهم با عملكرد دانه در سويا، سه رقم با پتانسيل عملكرد دانه مطلوب شامل JK، May439 و Cap و 15 لاين موتانت نسل چهارم (M4) حاصل از آنها، در آزمايشي در قالب طرح پايه بلوك هاي كامل تصادفي با چهار تكرار مورد ارزيابي قرار گرفتند. نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه براي اكثر صفات به جز صفت تعداد شاخه فرعي در بوته بين ژنوتيپ ها اختلاف معني داري وجود داشت. نتايج تجزيه همبستگي فنوتيپي نيز نشان داد كه صفات تعداد غلاف كل (888/0) و شاخص برداشت (709/0) بيشترين همبستگي را با عملكرد داشتند. در نتايج تجزيه به عامل ها نيز چهار عامل مستقل از هم، مجموعا 14/88 درصد از تغييرات كل داده ها را توجيه نمودند. عامل اول 89/38 درصد از واريانس كل را توجيه نمود و به عنوان عامل عملكرد نام گذاري شد. مدل رگرسيون چندگانه با روش تجزيه رگرسيون گام به گام، براي عملكرد دانه نيز نشان داد كه صفات تعداد غلاف در بوته، شاخص برداشت و ارتفاع اولين شاخه فرعي به ترتيب وارد مدل شده و در كل 90% از تغييرات عملكرد دانه را توجيه مي كند. ضرايب همبستگي اين صفات به ترتيب 888/0، 709/0 و 508/0- مي باشد كه همه آنها در سطح آماري 1% معني دار گرديد. در نتيجه اين صفات مي تواند به عنوان شاخص ترين صفت در برنامه اصلاحي سويا مورد توجه قرار گيرد. بطوركلي نتايج اين مطالعه نشان مي دهد كه تاثير اشعه گاما روي ارتفاع بوته منفي بوده و با كاهش ارتفاع گياه در تمام تيمارهاي مورد بررسي همراه بوده است. كوتاهترين ارتفاع بوته مربوط به May-150 بود كه توانسته بود بيشترين عملكرد دانه را نيز به خود اختصاص دهد.

The relationship between some important morphological traits with seed yield in 18 soybean genotypes inclusive three cultivars (JK, May and Cap) and 15 M4 mutant lines were investigated using randomized complete block design with four replications. Results of analysis of variance indicated that there were significant differences between genotypes in all traits except the number of branches per plant. Analysis of phenotypic correlation showed that the seed yield has a positive correlation with total number of pods (0.888) and harvest index (0.709). Four factors were determined by factor analysis, which justified 88.14 % of total variation. The first factor justified 38.89 % of total variation that defined as yield factor. Stepwise regression analysis for seed yield showed 90 % of variation of yield, as a dependent variable justified with number of total pods per plant, harvest index and plant height. These correlation coefficients of studied traits were 0.888, 0.709 and -0.508, respectively. Therefore, these traits can be notability used in soybean breeding programs. In general, result of present study suggested that gamma irradiation negatively affected on plant height. The May-150 mutant line, with the lowest plant height is able to be accounted for the highest seed yield.