بررسي تنوع ژنتيكي ارقام مختلف مختلف توتون (Nicotiana tabacum L.) تيپ شرقي با استفاده از روش‌هاي آماري چند متغيره

Investigation of Genetic Diversity Among Different Oriental Tobacco (Nicotiana Tabacum L.) Varieties Using Multivariate Methods

تنوع ژنتيكي اساس و پايه كار اصلاح نباتات بوده و بدون آن اصلاح ژنتيكي دايمي گياهان امكان‎پذير نمي باشد. اين بررسي به منظور مطالعه تنوع ژنتيكي و طبقه‎بندي ارقام مختلف توتون تيپ شرقي به اجرا در آمد. در اين بررسي تعداد 36 رقم موجود در بانك بذر مركز تحقيقات و آموزش تيرتاش در قالب طرح لاتيس ساده 6×6 از نظر 19 صفت مورفولوژيكي و شيميايي مورد ارزيابي قرار گرفتند. نتايج حاصل از تجزيه واريانس نشان داد كه بين ژنوتيپ‎هاي مورد مطالعه از نظر كليه صفات اختلاف آماري معني‎داري وجود داشت. بيشترين و كمترين مقدار ضرايب تغييرات ژنوتيپي به ترتيب مربوط به درصد قند و درصد نيكوتين و بيشترين و كمترين مقدار ضرايب تغييرات فنوتيپي به ترتيب مربوط به عملكرد برگ خشك و درصد ازت پروتييني بود. صفات درصد خاكستر كل داراي بيشترين وراثت‌پذيري عمومي و درصد ازت پروتييني و درصد فسفر داراي كمترين وراثت‌پذيري عمومي بودند. در تجزيه به عامل‌‌ها، 6 عامل اصلي و مستقل تحت عناوين عملكرد و صفات مرتبط با آن (عامل 1)، صفات ذايقه‌اي (عامل 2)، صفات وابسته به نيتروژن (عامل 3)، ارتفاع بوته (عامل 4)، تعداد برگ (عامل 5) و رسيدگي برگ توتون (عامل 6) بدست آمد كه 80 درصد تنوع كل بين ارقام را توجيه نمود. با استفاده از تجزيه خوشه‎اي به روش حداقل واريانس وارد، ژنوتيپ‎هاي مورد مطالعه در 7 گروه به ترتيب با 6، 5، 3، 8، 2، 4 و 8 ژنوتيپ، طبقه بندي گرديد.

Genetic diversity is the base of plant breeding. In present study 19 chemical and morphological traits in 36 genotypes were investigated with a 6×6 simple lattice design in Tirtash Education and Research Center. Results showed significant differences among genotypes for all studied traits. The highest and the lowest genotypic variation coefficient were related to percentage of sugar and nicotine, respectively. The highest and the lowest phenotypic variation coefficient were attributed to cured leaf yield and percentage of protein nitrogen, respectively. Broad sense heritability was the highest for percentage of total ash (92.7) and the lowest for percentage of protein nitrogen (13.9) and percentage of Phosphorus (22.2). In factor analysis, six main and independent factors were identified; yield and related morphological characteristics (factor 1), tobacco taste characteristics (factor 2), nitrogen dependent characteristics (factor 3), plant height (factor 4), number of leaves (factor 5) and effective trait on tobacco leaf ripening (factor 6). These factors explained up to 80% of total variation among varieties. Cluster analysis based on Wardʹs minimum variance classified genotypes into seven clusters including 6, 5, 3, 8, 2, 4 and 8 genotypes, respectively.