بررسي تطبيقي محدوديت آب‌هاي سطحي و زيرسطحي در روستاهاي شهرستان هيرمند و زهك

A Comparative Study of Limitations on Surface and Subsurface Water in Rural Areas of Hirmand and Zahak Townships

معضل كم آبي به ويژه در مناطق خشك، هميشه از مسايل مطرح در ناپايداري روستايي بوده است. روستاهاي شهرستان هيرمند و زهك به علت واقع شدن در منطقه خشك از يك طرف و كنترل و بهره برداري بيشتر آب رودخانه هيرمند در افغانسـتاناز سويي ديگر، طي خشكسالي‌هاي شديد سال هاي 84- 1378 دچار نابسـاماني‌هاي فراواني بوده اند. با وجود محدوديت هاي بالقوه منابع آب (بارش سالانه بسيار ناچيز- حدود 60 ميلي متر- و فقدان منابع آب سطحي قابل اطمينان)، برخي از روستاييان اين منطقه، در طي خشكسالي‌هاي اخير با حفر چاهك ها تا حدودي بر مشكل كم آبي فايق آمده اند. در پژوهش حاضر ضمن بررسي تطبيقي شدّت محدوديت آب هاي سطحي و زيرسطحي در روستاهاي مورد مطالعه، بهنقش چاهك ها در شرايط خشكسالي و كم آبي‌هاي منطقه پرداخته شده است. روش تحقيق در اين پژوهش، تركيبي از روش هاي توصيفي– تحليلي و ميداني است. لذا محققان با بررسي‌هاي ميداني و مصاحبه با اعضاي شوراهاي اسلامي روستاهاي مورد مطالعه، به بررسي محدوديت آب هاي سطحي و زيرسطحي بر اساس مدل ارزيابي چند معياري، در روستاهاي شهرستان هيرمند و زهك پرداخته اند. نتايج اين پژوهش مويد آن است كه شدّت محدوديت آب هاي سطحي و زيرسطحي در روستاهاي شهرستان هيرمند تقريباً شديد و در روستاهاي شهرستان زهك نيز به ترتيب شديدو «كم تا متوسط» مي باشد و با توجه به كميّت و كيفيت آب زير سطحي قابل دسترس در برخي از روستاهاي مورد مطالعه، با حمايت دولت و توسعه چاهك ها، استمرار فعاليت هاي زراعي و باغي در اين گروه از روستاها، حتّي در شرايط خشكسالي (توقف يا كاهش شديد جريان آب هيرمند) امكان پذير خواهد بود.

Problem of Water shortage, particularly in arid regions, is always one of the issues of rural instability.Villages of Hirmand and Zahak townships located in the dry region during intense droughts in 1378-84 have been suffered from great difficulties and control and utilization of water resources of Hirmand River in Afghanistan has multiplied the problems. Despite the limitations in water resources, some villagers somewhat overcame the recent drought with drilling wells in this region. It should be noted annual precipitation in this region is about 60 mm and surface water resources are unreliable and dependent on Afghanistan. In the current research, a comparative study about intensity of limitation of surface and subsurface water is accomplished in studied villages; moreover influence of the wells in the drought condition is evaluated. A compound of descriptive, analytical and field methods are used in this research. In this method, limitation of surface and subsurface water is considered by field investigation and Interview with members of Islamic Councils of the rural areas and the use of multi-criteria evaluation model.The results of this research show limitation of surface and subsurface water in villages of Hirmand is almost intensive and in the villages of Zahak is low to intermediate. In this regard, according to the quantity and quality of the available subsurface water in some of villages under study, with government support and expansion of the wells, agricultural activities and gardening can be continued even in drought situation and during stopping or severely reducing water flow of the Hirmand River.