اثرات نحوه تغذيه نيتروژني گياه مادري و تلقيح باكتريايي بذور حاصله بر بهبود تحمل به شوري گندم در مرحله جوانه زني

The study of nutritional management of mother plant and seed priming by biofertilizers on improve salinity tolerance of wheat (Triticum aestivum L.) cv. Sayonz at germination period.

تنش شوري يكي از عوامل مهم كاهش رشد و عملكرد محصولات زراعي در ايران مي‌باشد، از اين رو شناخت راهكارهاي مناسب جهت كاهش اثرات منفي آن داراي اهميت است. در اين راستا آزمايشي به منظور مطالعه اثرات تغذيه نيتروژني گياه پايه مادري و تلقيح باكتريايي بذور حاصله توسط كودهاي زيستي، بر بهبود مقاومت به شوري گندم (Triticum aestivum L.cv sayonz) در مرحله جوانه زني و رشد گياهچه در آزمايشگاه دانشكده كشاورزي دانشگاه فردوسي مشهد در سال 1388 به صورت فاكتوريل بر مبناي طرح پايه بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار انجام شد. فاكتورهاي مورد مطالعه شامل سطوح مختلف نيتروژن مصرفي بر روي گياه مادري در مزرعه (شامل سطوح صفر، 55، 110 و 165 كيلوگرم نيتروژن خالص در هكتار)، تلقيح بذور حاصله توسط كودهاي زيستي (نيتراژين، بيوفسفر و عدم تلقيح) و سطوح مختلف تنش شوري (صفر، 4/0-، 8/0- و 2/1- مگاپاسكال) بودند. نتايج نشان داد كه تلقيح بذر توسط كودهاي زيستي اثرات مثبتي بر شاخص‌هاي جوانه‌زني داشت، به طوري كه بيشترين تعداد ريشه در گياهچه (39/2 عدد)، طول ريشه‌چه (34/5 سانتي‌متر) و طول ساقه‌چه (56/3 سانتي‌متر) در تيمار تلقيح بذر توسط كود زيستي نيتراژين و كمترين مقدار اين صفات در شاهد مشاهده گرديد. همچنين كمترين مقدار متوسط زمان جوانه زني در تيمار تلقيح بذر توسط بيوفسفر (89/2 روز) و بيشترين مقدار آن در شاهد (42/3 روز) به دست آمد. در بين سطوح نيتروژن مصرفي حداكثر مقدار فاكتورهاي جوانه‌زني در تيمارهاي 55 و 110 كيلوگرم نيتروژن در هكتار به دست آمد، به طوري كه بيشترين سرعت جوانه‌زني (59/2 بر روز)، تعداد ريشه‌چه در هر گياهچه (34/2 عدد)، طول ريشه‌چه (75/5 سانتي‌متر) و متوسط وزن ريشه‌چه (0022/0 گرم) در بذور حاصل از تيمار كاربرد 55 كيلوگرم نيتروژن در هكتار بر روي گياه مادري به دست آمد. همچنين با افزايش شدت تنش شوري تمامي فاكتورهاي مربوط به جوانه زني و رشد گياهچه كاهش پيدا كرد. به طور كلي، نتايج اين بررسي نشان داد كه مصرف 55 تا 110 كيلوگرم نيتروژن در هكتار همراه با تلقيح باكتريايي بذور حاصله توسط كودهاي زيستي نيتراژين و بيوفسفر مي‌تواند باعث بهبود فاكتورهاي جوانه زني گندم تحت شرايط تنش شوري گردد.

Salinity is one of the important factors that reduce the growth and yield of crops in Iran; however, determining appropriate methods for reducing its negative effects is important. In order to study the effects of nutritional condition of mother plant and bacterial biofertilizers seed priming on germination indices of wheat (Triticum aestivum L.), in salinity condition, an experiment was conducted during 2009 at Faculty of Agriculture, Ferdowsi University of Mashhad, Iran. This experiment was conducted as factorial layout based on randomized complete block design with three replications. Studied factors consisted of: four levels of nitrogen fertilizer applied on mother plant in field (0, 55, 110 and165 Nitrogen kg.ha-1), seed priming by three types of biofertilizers (Nitrajin, Biophosphouros and distillated water) and four levels of salinity stress (0, -0.4, -0.8 and -1.2 MPa). Results indicated that the seed priming with biofertilizers had a positive effect on germination indices of wheat. The maximum radicle number per seedling (2.39), radical length (5.34 cm) and plumule length (3.56 cm) were observed in seed primed by Nitrajin biofertilizer and the minimum of those characteristics were shown in control. In addition, the lowest and highest mean germination time were obtained in seed priming by Biophosphouros (2.89 day) and control (3.42 day), respectively. The highest germination indices were obtained at 55 and 110 kg.ha-1 Nitrogen. The maximum germination rate (2.59.day-1), number of radicle per seedling (2.34), radical length (5.75 cm) and mean weight of radical (0.0022 g) were obtained in seeds that were treated by 55 kg.ha-1 nitrogen on mother plant. So, all factors related to germination and growth seedling were decreased by increasing salinity stress. Over all, results indicated that use of 55-110 kg.ha-1 nitrogen with bacterial biofertilizers seed priming can improve germination indices under salinity stress conditions.