مطالعه نياز حرارتي، صفات رشدي و عملكرد دو گونه موسيرايراني Allium altissimum Regel. و .Boiss A. hertifuliumدر تيمارهاي مختلف تراكم، وزن پياز و حذف ساقه گل دهنده

Investigation of thermal requirement, growth and yield characteristics of two species of Persian shallot (Allium altissimum and A. hertifulium) in different density, bulb weight and flowering stem rem

موسير يكي از گياهان مهم دارويي و صنعتي در ايران بوده كه شدت برداشت پياز آن از عرصه هاي طبيعي بسيار بالاست. مطالعه صفات مورفوفيزيولوژيكي اين گياه در نظام هاي زراعي از اهميت خاصي در گسترش كشت اين گياه برخوردار است. به منظور بررسي صفات فيزيولوژيك و عملكرد و نياز حرارتي دو گونه موسير آزمايشي در سال زراعي 92-1391 در شرايط مزرعه انجام شد. تيمارهاي مورد مطالعه شامل دو گونه موسير A. altissimum Regel. از خراسان و Boiss. A. hertifulium از لرستان، دو گروه وزني پياز (20-10 گرم و 30-20 گرم)، سه تراكم كاشت (10 ، 20 و 30 بوته در متر مربع) به همراه تيمار حذف كامل ساقه گل دهنده بود. اين آزمايش در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار اجرا شد. نتايج نشان داد كه در كليه صفات رشدي و عملكرد، گونه لرستان .Boiss A. hertifulium بسيار ضعيف تر از گونه كلاتRegel. A. altissimum بود. به طوري كه حداكثر ارتفاع، سطح برگ و وزن خشك اندام هوايي در تراكم ها و وزن هاي مختلف غده هاي كاشته شده در گون ه لرستان با اختلاف معني داري كمتر از گونه كلات بود. نياز حرارتي گونه لرستان نيز براي تكميل دوره رشد كمتر از گونه كلات بود. گونه لرستان از كاشت تا برداشت 239 روز با 1664 درجه روز رشد و گونه كلات 252 روز با 2000 درجه روز رشد نياز داشتند. نتايج همچنين نشان داد كه افزايش تراكم از 10 به 20 بوته در متر مربع، وزن غده هاي برداشتي و عملكرد را افزايش داد، ولي افزايش تراكم تا 30 بوته در متر مربع سبب كاهش عملكرد و وزن پيازهاي برداشتي شد ولي تعداد پياز برداشتي در متر مربع افزايش يافت. گونه لرستان نيز تا تراكم 20 بوته در متر مربع نتايج يكساني نشان داد. تيمار حذف ساقه گل دهنده نيز اثر معني داري بر صفات مربوط به عملكرد هر دو گونه داشت. به طوريكه در گياهاني كه ساقه گل دهنده آن ها حذف شده، پيازهاي برداشتي داراي وزن تر و خشك، قطر و حجم بيشتري نسبت گياهان داراي ساقه گل دهنده بودند.

Persian shallot is one of the important medicinal and industrial plants in Iran which is under very dense utilization. Study of morphological characteristics of Persian shallot in agronomical systems is very important for expanding agronomic production. In order to evaluate some physiological and yield characteristics, and thermal requirement of two species of shallot, a field experiment was conducted at Research Field of Fersowsi University of Mashhad, Iran in 2012-2013. The experimental treatments consisted of two Persian shallot (Allium altissimum from Khorasan and A. hertifulim from Lorestan), two groups of bulb weight (10-20 and 20-30 g), with three plant densities (10, 20 and 30 plants.m-2). A factorial experiment based on completely randomized block design with three replications was conducted. The results showed that in all phonological and yield characteristics, A. hertifulium was significantly weaker than A. altissimum. Leaf area and shoot dry weight in different plant densities and bulb weight in A. hertifulium were significantly lower than A. altissimum. The results also indicated that thermal requirement of A. hertifulium was less than the other species. Growth duration in A. hertifulium was 239 days with 1664 growing degree days (GDD) whereas A. altissimum needed 252 days with 2000 GDD. Plant density of 30 plant.m-2 caused a significant reduction in yield and bulb weight of A. altissimum but the number of bulb.m-2 was increased significantly. Same results were shown in A. hertifulium up to 20 plant.m-2. Removing flowering stem treatment had significant effect on yield characteristics in both species. Removing flowering stem caused accumulation of more dry and fresh weight, diameter and volume in harvested bulbs compared to control.