اثرات سطوح آبياري و نيتروژن بر عملكرد و اجزاي عملكرد ذرت، كنجد و چغندرقند در شرايط آب و هوايي مشهد

Effects of Irrigation and Nitrogen Application Rates on Yield and Yield Components of Corn, Sesame and Sugar beet in Mashhad Climatic Condition

مدیریت نا مناسب نیتروژن و آب، یكی از اصلی ترین عوامل در عدم بهره وری مناسب از این منابع مهم، در اغلب گیاهان زراعی می‌باشد. این تحقیق در سال زراعی 89-1388در سه آزمایش جداگانه بر روی ذرت، كنجد و چغندرقند بصورت كرت‌های خرد شده نواری در قالب طرح بلوك‌های كامل تصادفی با سه تكرار در مزرعه تحقیقاتی دانشكده كشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. كرت‌های اصلی و نواری به ترتیب شامل 3 سطح آبیاری (50، 75 و 100 درصد نیاز آبی هر گونه) و چهار سطح نیتروژن (صفر، 50 ، 100 و 150كیلو گرم در هكتار) بود. نتایج نشان داد كه اثر سطوح آبیاری بر عملكرد بیولوژیك ذرت و تعداد دانه در بلال و اثر متقابل آب و نیتروژن بر ارتفاع بوته، وزن صد دانه و عملكرد دانه ذرت معنی‌دار بود. سطوح بالای نیتروژن در شرایط تنش ملایم باعث افزایش وزن صد دانه ذرت شد. در شرایط 100 و 75 درصد نیاز آبی، به ترتیب بیشترین عملكرد دانه ذرت در سطح صفر و 50 كیلوگرم نیتروژن معادل 41/9 و 93/4 تن در هكتار بدست آمد. اثر آبیاری بر ارتفاع بوته و اثر متقابل آب و نیتروژن بر وزن هزار دانه كنجد معنی‌دار بود. بیشترین عملكرد دانه كنجد (22/1 تن در هكتار) در شرایط عدم تنش و با مصرف 50 كیلوگرم نیتروژن حاصل شد. با تامین 75 درصد نیاز آبی، بیشترین عملكرد كنجد در سطح 50 كیلوگرم نیتروژن (820 كیلو گرم در هكتار) به دست آمد. در سطح 25 درصد تنش آب یا 75 درصد نیاز آبی، با مصرف 50 كیلوگرم نیتروژن ، عملكرد ریشه چغندرقند، 37/58 تن در هكتار بود. مدیریت مناسب نیتروژن در خاك می تواند به عنوان یك راهكار در بهبود مدیریت مصرف آب در كشاورزی مورد توجه قرار گیرد.

In many crops, incorrect management of nitrogen and water is one of the most important factors in the resources productivity such as water and nitrogen. In order to evaluate the effects of different nitrogen levels (zero, 50, 100 and 150 kg ha-1) and irrigation application rates (100, 75 and 50% of water requirement per species) on corn, sesame and sugar beet, three separate experiments was conducted in Agricultural Research Station of Ferdowsi University of Mashhad, Iran, in 2009-2010 growing season. Three separate experiments were arranged by strip plots in randomized complete block design, with three replications. The results showed that effect of irrigation application rates on biological yield and grain number per ear and interaction effects of water × nitrogen on plant height, 100 grain weight and grain yield of corn was significant. With decreasing irrigation over 25 % water requirements, the highest grain yield (4.93 ton ha-1) in corn observed by applying nitrogen equal to 50 kg.ha-1. In addition, the highest maize yield (9.41 ton.ha-1) in mentioned was obtained by supplying 100 % water requirements. Effects of Irrigation levels on plant height and the interaction effects of water × nitrogen on 1000 grain weight in sesame was significant. Under no water stress, the highest grain yield (1.22 ton ha-1) in sesame was obtained with applying 50kg nitrogen per ha. With supplying 75% water requirements plus 50 kg nitrogen per hactar, maximum yield of sesame (820 kg ha-1) was obtained. Results of this study indicated that interaction between studied factors had insignificant effect on economic and biological yield in sugar beet. With supplying 25% water requirements plus 50 kg nitrogen per ha, maximum yield of sugar beet (58.37 ton ha-1) was achieved. It seems that suitable nitrogen management can be considered as approach in optimize the water consuming.