بررسي روابط بين خصوصيات مرتبط با عملكرد دانه و روغن در ژنوتيپ‌‎هاي گلرنگ بهاره در شرايط عادي و تنش خشكي

Association of Seed Yield, Oil and Related Traits in Safflower Genotypes under Normal and Drought Stress

این پژوهش با هدف مطالعه روابط بین صفات عملكرد، اجزاء عملكرد دانه، روغن و صفات مورفولوژیك و بررسی آثار مستقیم و غیرمستقیم آن‌ها بر عملكرد دانه 100 ژنوتیپ گلرنگ بهاره داخلی و خارجی در دو محیط رطوبتی (عدم تنش و تنش خشكی) در مزرعه تحقیقاتی دانشكده كشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان در سال 1391 انجام شد. ضرایب همبستگی نشان داد در هر دو محیط رطوبتی عملكرد دانه با تعداد شاخه در بوته، تعداد قوزه در بوته، تعداد دانه در قوزه، وزن هزار دانه درصد روغن، شاخص برداشت و عملكرد بیولوژیك همبستگی مثبت و معنی‌داری داشت ولی با صفت ارتفاع شاخه‌دهی همبستگی منفی و معنی‌داری نشان داد. تجزیه رگرسیون مرحله‌ای مهمترین صفات جهت بهبود عملكرد دانه را تعیین و نشان داد كه برای افزایش عملكرد دانه در شرایط عدم تنش گزینش غیر مستقیم بایستی ابتدا روی تعداد قوزه در بوته و سپس تعداد دانه در قوزه صورت پذیرد لیكن در شرایط تنش خشكی بایستی ابتدا تعداد دانه در قوزه اصلاح گردد. نتایج حاصل از تجزیه ضرایب مسیر نشان داد كه در هر دو شرایط رطوبتی تعداد دانه در قوزه بیشترین اثر مستقیم را بر عملكرد دانه داشت. تجزیه به عامل‌ها در شرایط عدم تنش نشان داد 5 عامل، فنولوژیك، مخزن، بیوماس، بیولوژیك و عامل اقتصادی 74 درصد و در شرایط تنش خشكی 3 عامل فنولوژیك، عملكرد و عامل اقتصادی 63 درصد تنوع صفات مورد مطالعه را توجیه كردند. نتایج مطالعه روابط صفات می‌تواند در انتخاب غیر مستقیم عملكرد دانه گلرنگ در شرایط رطوبتی متفاوت بكار گرفته شود.

This research was investigated to study relationship among seed yield, seed yield components and morphological traits and their direct and indirect effects on seed yield of 100 safflower genotypes in two water environments (normal and drought stress) at Research Farm of Isfahan University of Technology during 2012. Seed yield had positive correlation with number of head per plant, seed per head, number of branch, 100-seed weight, oil percent, harvest index and biological yield and negative correlation with branching height in both moisture conditions. Stepwise regression analysis defined the most important components of seed yield and indicated that under normal condition number of head per plant and number of seed per head should be improved respectively but inverse trend was observed for drought stress. Path analysis indicated that number of seed per head had the greatest direct effect on seed yield in both moisture conditions. Factor analysis in non-stress condition showed that five factors (phenological, source, biological and economical factors) contributed around 74% of variation and under drought stress condition three factors (phenological, yield and economical factors) contributed around 63 of total variation. Result can be used for indirect selection in safflower breeding programs.