پاسخ صفات زراعي و فيزيولوژيكي گندم پاييزه به تنش محدوديت رطوبتي و مصرف زئوليت

Response of Wheat Physiological and Agronomic Traits to Water Stress and Zeolite Application

با افزایش تنش كمبود آب در تولید محصولات كشاورزی، كمیت و كیفیت این محصولات تحت تأثیر قرار خواهد گرفت. به منظور بررسی اثر تنش محدودیت رطوبتی و مصرف مقادیر مختلف زئولیت بر صفات زراعی و فیزیولوژیكی گندم پاییزه، آزمایشی در سال زراعی 1390-1389 به صورت كرت‌ های یكبار خرد شده در قالب طرح پایه بلوك ‌های كامل تصادفی با سه تكرار در مزرعه آموزشی تحقیقاتی دانشگاه پیام نور استان مركزی اجرا شد. تنش محدودیت رطوبتی به عنوان عامل اصلی در چهار سطح I0= آبیاری بر اساس نیاز آبی گیاه (شاهد)، I1= آبیاری به میزان 85 درصد نیاز آبی گیاه، I2= آبیاری به میزان 70 درصد نیاز آبی گیاه، I3= آبیاری به میزان 55 درصد نیاز آبی گیاه در كرت های اصلی و مصرف مقادیر مختلف زئولیت به عنوان عامل فرعی در چهار سطح Z0= عدم مصرف زئولیت (شاهد)، Z1= مصرف زئولیت به مقدار سه تن در هكتار، Z2= مصرف زئولیت به مقدار شش تن در هكتار، Z3= مصرف زئولیت به مقدار نه تن در هكتار در كرت های فرعی قرار داده شد. نتایج نشان داد كه اثر سطوح مختلف تنش محدودیت رطوبتی بر صفاتی مانند ارتفاع ساقه، طول سنبله، تعداد سنبلچه در سنبله، تعداد دانه در متر مربع، عملكرد دانه، عملكرد بیولوژیكی سنبله، هدایت الكتریكی تیمار مانیتول و نسبت كلروفیل a به b معنی دار شد. همچنین اثر سطوح مختلف مصرف زئولیت نیز بر صفاتی چون، طول سنبله، تعداد سنبلچه در سنبله، تعداد دانه در متر مربع، عملكرد دانه، عملكرد بیولوژیكی سنبله و هدایت الكتریكی تیمار مانیتول معنی دار شد. در بین سطوح مختلف تنش محدودیت رطوبتی، بیشترین و كمترین عملكرد بیولوژیكی سنبله با میانگین 51/36 و 82/22 گرم در 10 بوته به ترتیب متعلق به تیمار شاهد (آبیاری كامل) و تیمار آبیاری بر اساس 55 درصد نیاز آبی گیاه بود. در بین سطوح مصرف زئولیت نیز، بیشترین و كمترین عملكرد بیولوژیكی سنبله با میانگین 02/46 و 39/25 گرم در 10 بوته به ترتیب متعلق به تیمار مصرف 9 تن در هكتار و عدم مصرف زئولیت بود. مشخص گردید كه مصرف زئولیت بر اكثر صفات زراعی و فیزیولوژیكی گندم تأثیر مثبت دارد.

With increasing water deficit in agricultural production, quantity and quality of these products will be affected. In order to evaluate the response of wheat physiological and agronomic characteristics to water stress and zeolite application, this study was carried out in field of Arak Payam Noor University in 2009. A split-plot arrangement of treatments in a randomized complete block design with three replications was used. Water stress (I0= Control irrigation, I1= Irrigation about 85% plant requirement water, I2= Irrigation about 70% of plant requirement water, I3= Irrigation about 55% of plant requirement water, were assigned in the main plots and different levels of zeolite application (Z0= without zeolite application, Z1= 3 ton ha-1, Z2= 6 ton ha-1, Z3= 9 ton ha-1) in sub plots. Each sub plot consisted of 4 rows, 5 m long with 50 cm between rows space and 5 cm between plants on the rows. Results indicated that un-stress irrigation (control irrigation) with average spike biological yield (36.51 g per 10 plant) and zeolite application (9 ton ha-1) with average (34.02 g per 10 plant) were significantly superior to the other treatments. The maximum and minimum of grain yield obtained of treatments (control irrigation + 9 ton ha-1 of zeolite) and (irrigation about 55% of plant requirement water + 3 ton ha-1 of zeolite), respectively. Zeolite application was positive affected on almost of agronomic and physiologic traits in wheat.