مراحل كانه‌زايي و منشا آهن كانسار باشكند در جنوب‌باختري سلطانيه بر اساس شواهد كاني‌شناسي، ساخت، بافت و ژيوشيمي

Mineralization Stages and Iron Source of Bashkand Deposit Based on Mineralogy, Structure, Texture and Geochemical Evidence, Southwest of Soltanieh

كانسار آهن باشكند در 16 كيلومتري جنوب‌باختري سلطانيه در پهنه ساختاري ايران مركزي قرار دارد. واحدهاي سنگي منطقه شامل سنگ‌هاي دگرگونه سازند كهر، گرانيت خرم‌دره و دايك آندزيتي است. دگرساني‌هاي عمده در منطقه، آرژيلي، پتاسيك، كلريتي، سريسيتي و كوارتز- كربناتي هستند. كانه‌زايي با روند N30-50W و شيب 30 تا 50 درجه به‌سوي جنوب‌باختر، از لايه‌بندي اوليه، برگوارگي فيليت‌ها و گسل‌هاي همروند آنها پيروي مي‌كند. ماده معدني در كانسار آهن باشكند، بيشتر به‌صورت هم‌روند با برگوارگي و با ستبراي كمتر از 1 سانتي‌متر الي 7 تا 8 متر و نوارهايي با بيشينه پهناي 5 سانتي‌متر در حدفاصل سنگ‌هاي كربناتي و آواري دگرگون شده و گاه درون بخش كربناتي تبلور دوباره يافته با عيار متوسط 56 درصد جاي گرفته است. پاراژنز كاني‌شناختي منطقه شامل 1) گروسولاريت، پيروكسن، ايدوكراز؛ 2) آندراديت، پيروكسن، فورستريت، فلوگوپيت، مگنتيت و 3) ترموليت، سرپانتين، اپيدوت، تالك، بيوتيت، مگنتيت، اسپكيولاريت و سولفيدها است كه به‌وسيله رگه‌هاي كوارتز- كربنات قطع شده‌اند. حضور مگنتيت همزمان با كوارتز و فلدسپار در توده نفوذي، عدم تطابق الگوي رفتاري Fe2O3 با SiO2 و Al2O3 و تطابق آن با ديگر اكسيدهاي اصلي و عناصر مس و روي، تشابه الگوي توزيع عناصر خاكي كمياب در ماده معدني، توده نفوذي و سنگ ميزبان اسكارني شده و عدم تشابه با نمونه‌هاي كمتر دگرسان شده فيليت و متادولوستون، نشانگر تامين ماده معدني از سيال‌هاي مشتق شده از توده نفوذي است كه در مرحله متاسوماتيسم پسرونده در اثر اختلاط با سيال‌هاي جوي و افزايش فوگاسيته اكسيژن، منجر به نهشت ماده معدني شده است.

The Bashkand iron deposit is located in 16 km southwest of Soltanieh, in Central Iran Structural Zone. The rock units in the area include alternations of metamorphosed sedimentary rocks of the Kahar Formation, Khorramdarreh granite and an andesitic dike. The major alteration types are argillic, potassic, chloritic, sericitic and quartz-carbonatic in composition. N30-50W trend and S30-50W dip mineralization conforms primary bedding, foliation of phyllites as well as parallel faults. Mineralogical paragenesis includes: 1) Grossularite, pyroxene, idocrase; 2) Andradite, pyroxene, forsterite, phlogopite, magnetite; 3) Tremolite, serpentine, epidote, talc, biotite, magnetite, specularite and sulfides, and they have been cut by quartz-carbonate veins. The presence of magnetite synchronous with quartz and feldspar in the intrusive body, unconformity in behavior pattern of Fe2O3 with SiO2 and Al2O3, and its conformity with other major oxides as well as Cu and Zn, similarity of REE pattern in the ore, the intrusive body and skarnized host rocks as well as no similarity with the less altered host rocks, are the signs of sourcing ore from the intrusive-deriven fluids. Mixing of these fluids with meteoric water together with increasing in oxygen fugacity in the retrograde metasomatism stage led to ore mineralization.