فردگرايي به مثابه مطلوبيت‌هاي افراد در تابع رفاه اجتماعي از منظر اسلام و ليبراليسم

Individualism as individualsʹʹ utilities in social welfare function based on the views of Islam and liberalism; A basis for economic policies in Muslim societies such as Iran

اين پژوهش با استنتاج از منابع كتابخانه‌اي و استفاده از استنتاجات عقلي و ديني درصدد پاسخ به اين سوال است كه در توابع رفاه اجتماعي مبتني بر اعتقادات اسلام و ليبراليسم تا چه اندازه به مطلوبيت‌هاي افراد جامعه بها داده مي‌شود؟ به ديگر سخن، تاثير توزيعي از مصاديق رفاهي مانند كالاها و خدمات در افزايش رفاه اجتماعي، تا چه حد به خواست، مطلوبيت و ترجيحات افراد از آن مصاديق رفاهي بستگي دارد؟ در اين پژوهش، اين معنا كه در تابع رفاه به نوعي فردگرايي شهرت دارد، ابتدا در توابع رفاه مبتني بر انديشه ليبراليسم، همانند توابع مطلوبيت‌گراها، رالز و آمارتياسن و سپس در تابع رفاه مبتني بر انديشه اسلام مورد بررسي قرار مي‌گيرد. حاصل اين پژوهش آن است كه همه توابع ليبراليستي يادشده، به‌گونه‌اي تنها بر نقش مطلوبيت‌هاي افراد تاكيد دارند. از نظرگاه اين توابع، تنها در صورتي رفاه اجتماعي افزايش مي‌يابد كه مصاديق رفاهي از مجراي خواست و رضايت افراد جامعه عبور كنند؛ اما در تابع رفاه مبتني بر مباني اسلامي كه هدف نهايي تقرب به خداوند متعال است، تنها آنچه انسان‌ها را در اين مسير توانمند مي‌سازد در افزايش رفاه اجتماعي نيز تاثير دارد. بديهي است از ميان مطلوبيت‌ها‌ نيز تنها آن‌هايي كه بتوانند چنين نقشي را ايفا كنند در تابع رفاه اجتماعي حضور خواهند داشت.

This study was to reveal the role of individualsʹ utilities in social welfare function. It was based on implicit inferences of reason and certain teachings of religion derived from library sources. The present paper is to find answer for this question that to what extent the individualsʹ utilities is valued in the social welfare functions based on the views of Islam and liberalism. In other words, to what extent the distributive influence of welfare cases such as goods and services in increasing the social welfare depends on individualsʹ desires, utility and preferences concerning welfare instances. This notion which has been known as individualism in social welfare function was initially investigated in social welfare function concerning liberalism such as those found in the views of utilitarian, Rawls and Amartya Sen and then in social welfare function based on Islamic thought. Finally it was concluded that all the vital elements in the above-mentioned liberal functions were contained in individualsʹ utilities. According to these functions, the social welfare increases only when the welfare cases being transferred through individualsʹ desire and preferences. But in Islamic social welfare function which the ultimate goal is defined as nearness to God what enables humans in this way directly influences the rise of social welfare. Clearly, those utilities which can play such a role participate in the social welfare function.