علل مهاجرت نخبگان از ايران از منظر اقتصاد سياسي بين الملل (با تاكيد بر دهه ي 1380)

پژوهش حاضر سعي دارد با توجه به عوامل تاثيرگذار در حوزه ي اقتصاد سياسي بين المللي، به شناسايي دلايل مهاجرت نخبگان از ايران از منظر امور آموزشي و پژوهشي و كاستي هاي مربوط به آن ها در دهه 1380.ش بپردازد. بخش عمده و برجسته ي نهادهاي آموزشي و پژوهشي كشور بر اساس بودجه و برنامه هاي دولت اداره مي شوند كه در اصطلاح حوزه ي درگير شدن دولت در جامعه و حوزه ي اقتصاد سياسي خوانده مي شود و از سوي ديگر عوامل جاذب نخبگان فكري كشورهاي مختلف را مي توان در اقتصاد سياسي جهاني امروز جستجو كرد. هدف مقاله درك درست عوامل مربوط به ساختار آموزش و پژوهش در كشور و نحوه ي اثرگذاري ضعف هاي آن بر تشديد مهاجرت متخصصان و تحصيل كردگان برتر به خارج است. به اين منظور در اين نوشتار، توزيع بودجه در حوزه ي آموزشي و پژوهشي، در بستر نظريه ي جاذبه و دافعه قرار گرفته است و موارد دفع كننده داخلي و جذب كننده خارجي شناسايي مي شوند كه روي هم رفته شرايط بالقوه مهاجرت به بيرون از كشور را ايجاد مي كنند. نتيجه به دست آمده اين است كه وجود دافعه ي داخلي در زمينه ي حمايت هاي اقتصادي شامل كمبودها در سرمايه گذاري در بخش هاي آموزشي و پژوهشي كه در سه حوزه ي «نسبت بودجه پژوهشي به توليد ناخالص داخلي يا بودجه كل كشور»، «نسبت تعداد پژوهشگران مشغول به كار به كل جمعيت كشور» و «تركيب دولتي ـ خصوصي اعتبارات پژوهشي» مورد ارزيابي قرار مي گيرد و از طرف ديگر جذابيت هاي خارجي در اين زمينه ها، از مهم ترين دلايل اقتصادي مهاجرت فزاينده ي نخبگان علمي به خارج از كشور در دهه 1380.ش است. مقاله در تجزيه و تحليل داده ها از روش تحليلي و توصيفي بهره گرفته است.