بررسي تغييرات زماني- مكاني TEC در ايران با استفاده از مشاهدات GPS

طي ساليان گذشته، استفاده از GPS به عنوان يك ابزار منحصربه فرد، در مطالعه چگونگي گذر امواج الكترومغناطيس ازلايه هاي مختلف اتمسفر به خصوص يونسفر مطرح بوده است. در حال حاضر يونسفر عمده ترين منبع خطا در موقعيت يابي با GPS محسوب-گرديده و ميزان تاًثير آن روي انتشار موج بستگي به مقدار TEC و فركانس سيگنال دارد. در اين مقاله تغييرات زماني-مكاني TEC در ايران با استفاده از مشاهدات حدود 40 ايستگاه IPGN مورد مطالعه قرار مي گيرد. مدلسازي منطقه اي يونسفر، برآورد مقادير TEC و محاسبه DCB گيرنده ها با استفاده ازتوابع هارمونيك كروي تا درجه و مرتبه 6 صورت گرفته و براي حذف اثرات هندسي همچون باياس هاي ساعت ماهواره و گيرنده، تروپوسفر و ... از اختلاف مشاهدات كد هموارشده فركانس اول و دوم استفاده شده است. كشف مشاهدات اشتباه و جهش هاي فازي و در نهايت هموارسازي مشاهدات كد با استفاده از مشاهدات فاز موج حامل در مراحل پيش پردازش انجام مي شوند. در اين مقاله مراحل محاسباتي و ترسيمي به ترتيب با نرم افزارهاي برنيز و متلب انجام شده اند. پردازشهاي انجام شده مربوط به 10 روز از سال 2012 و 3 روز از سال 2013 مطابق با اول هر ماه از تقويم خورشيدي بوده كه روزهاي اول هر فصل را شامل شده و مطابق با نزديكترين دوره بيشينه شدن اثر لكه هاي خورشيدي در افزايش مقادير TEC هستند. نتايج محاسبات در بررسي تغييرات زماني در نقاط مختلف ايران نشان مي دهند كه بيشترين و كمترين اثر يونسفر به ترتيب در فصل بهار و زمستان و بيشينه مقدار TEC در طول شبانه روز مربوط به حدود ساعت 14 به وقت محلي است. همچنين در مطالعه تغييرات مكاني يونسفر، تغييرات زياد مقدار TEC با تغيير عرض جغرافيائي به خوبي مشهود است. به عبارت ديگر بيشترين و كمترين مقدار TEC در ايران به ترتيب مربوط به پائين ترين و بالاترين عرض جغرافيائي هستند. همچنين در اين تحقيق مقدار TEC حدود 100TECU در فصل بهار 2012 مشاهده شد كه مي تواند باعث حداكثر خطاي به ميزان 75 متر روي طول ماهواره-گيرنده براي ماهواره نزديك به افق و فركانس دوم گردد.