اثرات بازگشتي ناشي از بهبود كارايي مصرف بنزين و گازوييل در ايران با تاكيد بر بخش حمل و نقل: رويكرد مدل تعادل عمومي قابل محاسبه

Investigating the Rebound Effects from Improved Efficiency of Gasoil and Gasoline in Iran by Focusing on Transportation Sector: Computable General Equilibrium Approach

بنزين و گازوييل داراي مصرف بالايي در اقتصاد ايران به ويژه بخش حمل و نقل هستند از اين رو ضروري است تا تمهيدات جدي براي ارتقاي بخط كارايي مصرف اين دو فرآورده نفتي در رشته فعاليت‏هاي مختلف (به‏خصوص حمل و نقل و زيربخش‏هاي آن) به ‏قصد كنترل مصرف آنها انديشيده شود. بحث مربوط به بهبود كارايي مصرف بنزين و گازوييل با دغدغه‏اي به نام اثرات بازگشتي همراه است كه طي آن، كاهش اوليه مصرف بنزين و گازوييل در نتيجه بهبود كارايي تا اندازه‏اي خنثي مي‏شود. طبيعي است بي‏توجهي به اثرات بازگشتي باعث ناكارآمدي سياست‏هاي بهينه‏سازي مصرف بنزين و گازوييل خواهد شد. وجود اثرات بازگشتي و اندازه‏گيري اين اثرات همچنين ميزان تغييرات در سطح فعاليت زيربخش‏هاي حمل و نقل در اثر بهبود 10 درصدي كارايي مصرف بنزين و گازوييل موضوعات مورد بررسي پيش رو است. با توجه به اثرگذاري بهبود كارايي بر كل اقتصاد، براي نيل به اهداف مدنظر از مدل CGE استفاده شده كه با استفاده از ماتريس حسابداري اجتماعي 1385 شبيه‏سازي شده است. نتايج اجراي مدل نشان مي‏دهد به دنبال بهبود 10 درصدي كارايي مصرف بنزين و گازوييل، اثرات بازگشتي در رشته فعاليت‏هاي مختلف وجود دارد به طوري كه در مورد بنزين و گازوييل در رشته فعاليت «حمل و نقل جاده‏اي» به ترتيب با 45/27 درصد و 21/25 درصد بيشترين اثرات بازگشتي حاصل مي آيد. همچنين متوسط كل اثرات بازگشتي در مورد بنزين برابر با 95/12 درصد و در مورد گازوييل برابر با 79/13 درصد بوده است. 95/12 درصد بدين معني است كه 95/12 درصد از كاهش اوليه تقاضاي بنزين -در نتيجه بهبود كارايي- با توجه به اثرات بازگشتي خنثي شده است. نكته قابل توجه آن است كه در نتيجه بهبود 10 درصدي كارايي مصرف بنزين و گازوييل، حمل و نقل ريلي (به‏عنوان يكي از زيربخش‏هاي حمل و نقل) داراي بيشترين افزايش در سطح فعاليت (4/13 درصد) بوده است.

Since the consumption of gasoil and gasoline in the Iranian economy, especially in the transportation sector is high, It is essential to thought serious solutions to improve the efficiency of these two petroleum products in various sectors. Improve the efficiency of gasoline and gasoil coupled with a problem called rebound effect (RE) Where the initial reduction in gasoline and gasoil consumption resulting in improved performance, partially neutralized. It is natural that neglecting the effect of the consumption of gasoline and gasoil would undermine the policy optimization. The purpose of this paper is to measuring the RE and changes in the transport sub-sector activity following a 10-percent improvement in efficiency of gasoline and gasoil. CGE model based on SAM1385 have been used to achieve the purposes of the paper. The results show that following a 10-percent improvement in efficiency of gasoline and gasoil, the maximum amount of RE for gasoline is in road transport sector (27.45 percent) and maximum amount of RE for gasoil is in road transport sector (25.21 percent). The average total RE of gasoline is equal 12.95% and for gasoil is equal 13.79%. It is noteworthy that following a 10-percent improvement in efficiency of gasoline and gasoil, rail transport sector has the greatest increase in activity level (13.4 percent).