عنوان مقاله :
درآمدي بر جايگاه «عدالت» در انديشه فقهي امام خميني(ره)
عنوان فرعي :
An Introduction to the Status of Justice in Imam Khomeini’s fiqhi thought
پديد آورندگان :
زيرك باروقي، اصغر نويسنده دانشجوي دكتري حقوق خصوصي دانشگاه خوارزمي تهران Zirakbaruqi, Asghar , خوييني، غفور نويسنده دانشيار گروه حقوق دانشگاه خوارزمي , , علوي، سيدمحمدتقي نويسنده عضو هيات علمي گروه حقوق دانشگاه تبريز Alawi, Sayyed Muhammad Taqi
اطلاعات موجودي :
فصلنامه سال 1393 شماره 72
كليدواژه :
legal aims , مصلحت , common sense judgment , المصلحه , العداله , Expediency , العداله العرفيه , قاعده فقهي , القاعده الفقهيه , fiqhi principle , عدالت , مقاصد شريعت , عدالت عرفي , Justice , مقاصد الشريعه
چكيده فارسي :
«عدالت» در فقه، آنچنان كه شايسته است، مورد توجه فقها قرار نگرفته و بحثهاي مطرحشده نيز بيشتر شامل عدالت فردي ميباشد. در اين ميان امام خميني ره به عنوان فقيهي كه در سيره علمي و عملي، رويكرد متفاوتي به عدالت داشتند، در كنار عدالت فردي، به عدالت اجتماعي نيز پرداختهاند. در بين فقهاي معاصر، نظراتي در خصوص جايگاه عدالت در فقه مطرح شده است. عدهاي عدالت را به عنوان يك «قاعده فقهي» قلمداد نموده و گروهي ديگر «عدالت عرفي» را به عنوان مستند استنباطات فقهي خود قرار ميدهند. در اين نوشته ضمن تبيين اين نظرات، عدالت به عنوان مقصد و هدف شريعت را نيز مطرح نموديم و در نهايت ضمن تحليل نظرات مذكور بر مبناي انديشه فقهي امام خميني ره به اين نتيجه رسيديم كه وجود «عدالت» به عنوان يك اصل در فقه، غير قابل انكار است، اما تشخيص مصاديق آن، خارج از فقه و با توسل به حكم عرف، در مواردي كه شرع حكم قطعي در آن مورد دارد، قابل پذيرش نميباشد. عدالت، مقصد شريعت و فلسفه احكام است و مثل ساير قواعد فقهي، ابزاري براي نيل به احكام شرعي جزيي نيست، بلكه خود هدف و مقصد است و اساساً تمام احكام و قواعد فقهي، وسيلهاي براي نيل به اين مقصد ميباشند.
چكيده لاتين :
Justice in Islamic jurisprudence has not seriously been taken into consideration and the discussions raised on this subject mainly deals with individual justice. Among the Muslim jurists, Imam Khomeini as a Muslim jurist who has a different approach to justice in his practical conduct has dealt with both individual justice and social justice. There have been differing opinions as to the status of justice in Islamic fiqh. Some have taken justice as a “fiqhi principle” while others have considered customary justice as their bases for fiqhi inferences. This article, while dealing with the explanation of the ideas and opinion proposed in this regard, regards justice as the main objective of the Law (shari?ah). Having analyzed various ideas concerning justice, the article comes to a conclusion that justice is inevitable as a principle in fiqh. However, to identify the extensions(referents) of justice, outside the realm of fiqh, by having recourse to the common-sense judgment in cases where there is a conclusive judgment issued by the Law is not acceptable. Justice is aimed at by the Law and it is, in fact, the philosophy of the Islamic rulings and is not to be taken as a means of attaining particular legal rulings, but it is itself the aim and goal. It may be said that all rulings and fiqhi principles are means of reaching this goal.
چكيده عربي :
انّ العداله في المباحث الفقهيه لم تحظ باهتمام الفقها كما هو لايقٌ بها، ومعظم المباحث التي طرحت حولها تتركزّ علي الجانب الفردي منها، الا انّ الامام الخميني; بصفته فقيهاً قد نحي منحيً مختلفاً علي هذا الصعيد في سيرته العلميه والعمليه حيث انّه تطرّق الي العداله الاجتماعيه الي جانب بيانه للعداله الفرديه. هناك بعض الآرا التي طرحت حول مكانه العداله في المباحث الفقهيه التي تطرّق اليها بعض الفقها المعاصرين، وقد اعتبرها البعض بانّها قاعده فقهيه بينما اعتبر آخرون العداله العرفيه اساساً لاستنباطاتهم الفقهيه.
قام الباحثون في هذه المقاله ببيان الآرا الفقهيه المشار اليها واعتبروا انّ العداله هدفٌ للشريعه، وبعد ذلك تطرّقوا الي دراسه الآرا الفقهيه وتحليلها من وجهه نظر الامام الخميني; واثبتوا انّها تعدّ اصلاً ثابتاً في الفقه لا يمكن انكاره بوجهٍ، ولكنّ تحديد مصاديقها لا يعتبر من شوون علم الفقه، بل يرجع الي حكم العرف. وامّا الموارد التي ذكر الشرع فيها احكاماً قطعيهً فلا مجال لاجرا العرف فيها. انّ العداله هي مقصد الشريعه وهي الحكمه من وضع الاحكام، كما انّها تشابه ساير الاحكام الفقهيه بكونها ليست وسيلهً لتحقيق الاحكام الشرعيه الفرعيه، بل انّها هدفٌ ومقصودٌ وانّ جميع الاحكام والقواعد الفقهيه تعدّ وسايل لتحقيقها.
عنوان نشريه :
حكومت اسلامي
عنوان نشريه :
حكومت اسلامي
اطلاعات موجودي :
فصلنامه با شماره پیاپی 72 سال 1393
كلمات كليدي :
#تست#آزمون###امتحان