بررسي اثر كاربري اراضي و سنگ شناسي بر كيفيت آب چشمه هاي حوزه آبخيز پيرانشهر

Assessing the effect of landuse and lithology on spring water quality in Piranshahr watershed

چشمه هاي حوزه آبخيز پيرانشهر يكي از منابع مهم تامين منابع آب شرب و آبياري اراضي كشاورزي است. به همين منظور، در اين تحقيق تاثير وضعيت سنگ شناسي و فعاليت هاي كشاورزي به عنوان مهم ترين عوامل موثر بر كيفيت آب اين چشمه ها مورد ارزيابي قرار گرفته است. پس از ثبت موقعيت جغرافيايي 145 چشمه، نمونه برداري آن ها در تير ماه 1391 انجام شد. مقدار پارامتر هدايت الكتريكي (EC) در محل نمونه برداري و مقدار ساير پارامترها از جمله يون هاي سديم، كلسيم، منزيم، پتاسيم، كربنات، بي كربنات، كلر و سولفات در آزمايشگاه اندازه-گيري گرديد. پس از انجام تجزيه و تحليل پارامتر هاي كيفي نمونه هاي آب، دياگرام پايپر نشان داد كه شش تيپ آب شامل Ca-HCO3 ، Mg-HCO3، Ca-SO4،Mg-SO4 ،Na-HCO3 و Na-SO4 از چشمه هاي منطقه مورد مطالعه جاري است. براي بررسي تاثير سنگ شناسي (7 نوع جنس سنگ) و كاربري اراضي (2 نوع كاربري اراضي) بر كيفيت آب چشمه ها، به ترتيب از آزمون هاي آماري تجزيه واريانس (ANOVA) و t استفاده شد. نتايج تحليل هاي آماري نمونه آب چشمه ها نشان داد كه پارامترهاي EC،TDS ،CO32- ،HCO3- ،Cl- ، Ca2+، Mg2+ و TH در سازندهاي مختلف منطقه مورد مطالعه اختلاف معني داري دارند. درنهايت مقايسه ميانگين پارامتر هاي كيفي در سنگ ها با آزمون دانكن صورت پذيرفت. همچنين كاربري اراضي فقط تاثير معني داري بر پارامترهاي CO32-، Cl- و K+ داشت. دياگرام گيبس بر اساس نتايج آناليز شيميايي نشان داد كه ساختار شيميايي آب چشمه ها تحت تاثير سنگ شناسي منطقه است. بنابراين در اولويت اول عامل سنگ شناسي و در اولويت دوم عامل كاربري اراضي بر كيفيت آب چشمه هاي حوزه آبخيز پيرانشهر تاثير معني داري دارند.