تحليل و سنجش نظام توسعه سكونتگاه‌هاي روستايي با رويكرد تلفيقي كاربرد روش‌هاي سنجش توسعه يافتگي؛ مطالعه موردي: بخش شيب آب شهرستان زابل

Assessing and Measuring the Development System of Rural Residences by Eclectic Approach of Developed Methods Case Study: Shibeab district in Zabol Township

در اين مقاله به منظور سنجش سطح توسعه يافتگي دهستان‌هاي بخش شيب آب شهرستان زابل 24 متغير در قالب سه شاخص آموزشي، بهداشتي و درماني و زيربنايي و ارتباطي، بررسي شد. پژوهش حاضر از نوع توصيفي- تحليلي و روش اجرا كتابخانه اي و ميداني است. جامعه آماري تحقيق بخش شيب آب شهرستان زابل مشتمل بر 4 دهستان مي‌باشد. با استفاده از سه مدل اصلاح شده تحليل مولفه‌هاي اصلي، امتياز استاندارد شده و شاخص ناموزون موريس به سنجش ميزان برخورداري دهستان‌هاي بخش شيب آب از خدمات و از طريق مدل ضريب پراكندگي به تعيين ميزان نابرابري منطقه اي در برخورداري يا عدم برخورداري از امكانات دهستان‌ها پرداخته شده است. نتايج حاصل از تحقيق نشان داد كه در روش تحليل مولفه‌هاي اصلي و موريس به ترتيب دهستان تيمورآباد با ضريب توسعه يافتگي 1.79 و 38.14 رتبه 1 و دهستان محمدآباد با ضريب توسعه يافتگي 1.08 و 29.73 رتبه 4، در روش امتياز استاندارد شده دهستان لوتك و كوه خواجه به ترتيب با ضريب توسعه يافتگي 0.82 و 0.99- رتبه 1 و 4 را كسب نموده است. در دو روش تحليل مولفه‌هاي اصلي و موريس رتبه دهستان‌ها يكسان مي‌باشد.از سويي با توجه به محاسبه C.V، بالاترين نابرابري بين شاخص‌ها به شاخص بهداشتي و درمانيبا ضريب 1.97و كمترين اختلاف در بين شاخص‌ها به شاخص زيربنايي و ارتباطيبا ضريب 1.60 و از نظر متغيرها بالاترين نابرابري به مهدكودك و حمام با ضريب 1.22و كمترين اختلاف به دندانپزشك تجربي با ضريب 1.35 اختصاص دارد.

In this article, 24 variables have been studied in the mould of three indexes of educational, health and medical care, and fundamental - communicational, in order to evaluate the development level of rural districts of Shibeab district in Zabol Township. The present study is analytic- descriptive, and its procedure is corpus- based and also field- based. Corpus of the study is Shibeab district in Zabol Township, including four rural districts. The enjoyment level of facilities and services in rural districts of Shibeab district in Zabol Township has been evaluated, using three models of Main Components, Standard Score, and Moris. Regional inequality level in enjoying or not enjoying of facilities in rural districts of Shibeab district has been determined by using Dispersion Coefficient model. Results show that in Main Components method, and Moris method, the first rank belongs to Teymur Abad district with 38.14 and 1.75 development coefficients, and the forth rank stands for Mohammad Abad district with 29.73 and 1.08 development coefficients. In Standard Score method, Lutak and Kuh Khajeh districts have gained the first and forth ranks respectively, with 0.82 and -0.99 development coefficients. The ranks of districts are equel in Main Components method, and Moris method. More ever, according to calculating of C.V, the highest inequality among indexes belongs to the health and medical care, with 1.97 coefficient. And the lowest inequality stands for fundamental – communicational index, with 1.60 coefficient. Among variables, the highest inequality belongs to the kindergarten and bath, with 1.22 coefficient. And the lowest inequality stands for experimental dentist, with 1.35 coefficient.