تبيين فلسفي كلام الهي از نظرگاه ملاصدرا

Philosophical justification of divine speech in the view of Mulla Sadra

با وجود اتفاق نظر فرق كلامي و فلسفي بر سر اتصاف خداوند به تكلم، در كيفيت اين اتصاف اختلاف نظرهايي مشاهده مي‏شود. ملاصدرا، با اين تلقي كه كلام انشا چيزي است كه بر درون متكلم دلالت كند، مي‏گويد كلام الهي شامل تمام موجودات و افعال خداوند است؛ فايده آفرينش آن‏ها، اعلان و اظهار غيب است. پس اطلاق كلمه و كلام بر جهان آفرينش صحيح است، و خداوند هم به اين اعتبار متكلم است. صدرالمتالهين، با بيان مراتب سه‏گانه كلام الهي، معتقد است: كلام اعلي عالم امر است، كلام اوسط عالم نفس، و كلام نازل يا ادني كلام تشريعي است. از نظرگاه صدرايي، تفاوت كلام و كتاب رتبي نيست، بلكه آن‏ها دو چهره يك واقعيت‏اند. كلام مربوط به چهره وجوب و مبدا فاعلي و كتاب مربوط به چهره امكان و مبدا قابلي است.

Although there is a consensus among theologians and philosophers of diverse schools about ascribing speech to God, there are some differences about the way in which it is ascribed to Him. Mulla Sadra have been mentioned that speech refers to the inside and insight of the speaker. He also believes that divine speech involves all creatures and God’s actions, profitability of creation of which is representing the hidden. So, application of “the word” to the world is accurate and based on this, God is a speaker. By distinguishing three stages in divine speech, Mulla Sadra believes that the highest word is the divine world (‘alam al-amr), the middle word is spiritual world, and God’s lower word is law (shariah). From Sadraian point of view, the difference between “word” and “book” is not their stage. Rather, they are two faces of one reality. Word is related to the necessity and the active origin and the book is related to the possibility has passive origin.