تعيين سطوح برخورداري شهرستان‌هاي استان خراسان رضوي از نظر شاخص‌هاي توسعه با بهره‌گيري از روش AHP

Determination of utilization level in towns of Khorassan Razavi province, in terms of development indicators by using AHP method

بي شك هدف اصلي تمام برنامه‌ريزي‌ها در سطح منطقه، ايجاد تعادل منطقه‌اي ، توزيع مناسب فعاليت‌ها و استفاده از حداكثر قابليت‌هاي محيطي و انساني در فرايند توسعه مناطق است. تمركز شديد جمعيت و فعاليت‌ها در يك يا چند نقطه جغرافيايي از مشخصات بارز كشورهاي جهان سوم به خصوص ايران مي‌باشد. عدم توجه به برنامه‌ريزي‌هاي منطقه‌اي و ناديده گرفتن توان‌هاي منطقه‌اي در برنامه‌ريزي از موانع اصلي توسعه ناموزون و نامتعادل كشور است. در اين پژوهش كه به سطح بندي شهرستان‌هاي استان خراسان رضوي از نظر شاخص‌هاي توسعه مي‌پردازد سعي شده تا ميزان برخورداري هر يك از شهرستان‌هاي استان موردنظر را در 5 شاخص اقتصادي،كشاورزي،فرهنگي، بهداشتي و كالبدي مورد بررسي قرار دهد. روش اين پژوهش توصيفي و تحليلي مي‌باشد كه براي تجزيه و تحليل داده‌هاي پژوهش از مدل تحليل سلسله مراتبي (AHP) و نرم افزار Expert Choice استفاده شده است. يافته‌هاي اين تحقيق حاكي از آن است كه شهرستان‌هاي استان خراسان رضوي به صورت متعادل از امكانات توزيع شده برخوردار نمي‌باشد و همچنين شهرستان مشهد به دليل قرار گيري شهر مشهد به عنوان مركز استان، با فاصله قابل توجهي از ساير شهرستان‌ها، ميزان برخورداري بسيار بالايي را دارا مي‌باشد كه ميتواند باعث ايجاد مهاجرت از ساير شهرستان‌ها به شهرستان مشهد شود. به علاوه شهرستان‌هايي كه در مرز مشترك اين استان با كشورهاي افغانستان و تركمنستان قرار دارند جز ِ شهرستان‌هاي با برخورداري پايين محسوب مي‌شوند.

The main purpose of all planning procedures in a region level, is undoubtedly to make a regional balance, suitable distribution of activities and utilizing the maximum environmental and individual capacities in development processes of the regions. Intense population and activity centralization in one or more geographic points are of the obvious features in developing third world countries, especially Iran. Lack of enough attention to the regional planning and ignoring the regional capacities are of the main barriers of balanced development in the country. In this study in which level ranking of Khorassan Razavi province is examined in terms of development indicators, it`s been tried to study the enjoyment level of each town in the province in terms of five indicators including economy, agriculture, culture, healthcare and framework. Method of this study is descriptive and analytical and in order to analyze the study data, AHP method and Expert Choice software are used. Findings of this study show that towns of Khorassan Razavi province do not utilize the distributed facilities in a balance way and also, city of Mashhad as the province center utilizes much more facilities , with a significant difference and its enjoyment level is very high which can lead to immigration from other towns into Mashhad . In addition, the towns located in the common border of this province with the neighbor countries such as Afghanistan and Turkmenistan are considered as low level enjoyment towns.