وضعيت اپيدميولو‍ژيك بيماري ليشمانيوز جلدي و خصوصيات اكولوژيك پشه‌خاكي‌ها در شهرستان مراوه‌تپه، استان گلستان، سال 1391-1390

Epidemiological Status of Cutaneous Leishmaniasis and Ecological Characteristics of Sandflies in Maraveh-Tapeh County, Golestan Province, 2011-2012, Iran

زمينه و هدف: بيماري ليشمانيوز يكي از بيماري‌هاي ناقل است كه توسط پشه‌خاكي‌ها انتقال مي‌يابد. اين مطالعه با هدف تعيين وضعيت اپيدميولوژيك اين بيماري و خصوصيات اكولوژيك پشه‌خاكي‌ها در شهرستان مراوه‌تپه انجام شد روش بررسي: در اين مطالعه ميزان بروز بيماري محاسبه و انتشار آن در دهستان‌هاي مختلف با استفاده از GIS رسم گرديد. سپس تعداد 3 روستا به‌طور تصادفي انتخاب و نمونه‌گيري از پشه‌خاكي‌ها در ماه‌هاي تير، مرداد و شهريور انجام شد. در هر ماه يك‌بار تعداد 10 عدد تله چسبان در هريك از اماكن محل زندگي انسان، دامها، پرندگان، لانه‌هاي جوندگان و محيط‌هاي غيرمسقف نصب ‌گرديد. كل پشه‌خاكي‌هاي صيدشده جمع‌آوري و گونه آنها شناسايي شد. اطلاعات با استفاده از آزمون كاي‌دو تجزيه و تحليل شدند، سطح معني‌داري، 05/0 در نظر گرفته شد. يافته‌ها: در سالهاي 1391-1390، تعداد 159 مورد مبتلا به ليشمانيوز جلدي گزارش شد كه بيشترين بروز بيماري در دهستان مراوه‌تپه بود. همچنين در مجموع 1983 عدد پشه‌خاكي صيد و وجود 13 گونه پشه‌خاكي مشخص گرديد. Ph. papatasi گونه غالب منطقه (6/31%)، همچنين گونه غالب در لانه‌هاي جوندگان، اماكن داخلي محل زندگي دامها و انسان بود. S. sintoni گونه غالب در اماكن داخلي محل زندگي پرندگان و محيط‌هاي غيرمسقف بود. بين وفور گونه‌هاي مختلف پشه‌خاكي‌ها و اماكن مختلف صيد آنها، ارتباط معني‌داري وجود داشت (001/0 > p). به‌ازاي هر تله، تعداد 93/7 عدد پشه‌خاكي صيد شد كه بيشترين وفور در لانه‌هاي جوندگان و كمترين وفور در اماكن انساني و به ترتيب برابر 94/17 و 3/2 عدد در هر تله بود. نتيجه‌گيري: نتايج اين مطالعه نشان داد لانه‌هاي جوندگان يك محل مناسب جهت استراحت و تكثير پشه‌خاكي‌ها مي‌باشد.

Background and Objectives: Leishmaniasis is a vector borne disease, which is transmitted by sandflies. This study aims to determine the epidemiological status of leishmaniasis and ecological characteristics of sandflies in Maraveh-Tapeh County, Golestan province. Methods: In this study, incidence rate of the disease was calculated and its distribution in different rural district was determined using GIS method. Then, 3 villages were randomly selected, and sampling of sandflies was performed in July, August, and September. Ten sticky traps were installed once a month in living places of human, livestock, and birds, rodents’ burrows, and unroofed places. All captured sandflies were collected and their species were identified. Results: A total of 159 cases of cutaneous leishmaniasis were reported in 2011-2012, of which the highest incidence rate was in Maraveh-Tapeh district. Furthermore, a total of 1983 sandflies were collected and 13 species of sandflies were identified. Ph. papatasi (31.6%) was the predominant species in the district, and also predominant species in rodent burrows, and human and livestock indoor living places. S. sintoni was the predominant species in bird indoor living places and unroofed places. There was a significant association between different species of sandflies and various capture areas (p < 0.001). In this study, the sandflies capture rate per trap was 7.93, of which the highest rate was in rodent burrows and lowest rate was in human indoor living places, which were 17.94 and 2.3 sandflies per trap, respectively. Conclusion: The results of the present study showed that rodent burrows are suitable places for rest and reproduction of sandflies.