بررسي امكان افزايش سرعت پيشروي نشاكار نيمه‌خودكار با تغيير الگوي كاشت از تك نشايي به چند نشايي

Increasing the Speed of a Semi-Automatic Onion Transplanter with the Use of Simultaneous Planting of Multiple Seedlings

در سال‌هاي اخير يك ماشين نشاكار نيمه‌خودكار 9 رديفه مخصوص نشاي ريشه لخت پياز ساخته شده كه بيشنه ظرفيت مزرعه‌اي موثر آن با 9 كارگر نشا‌گذار 3/0 هكتار در روز است. اين ظرفيت با سرعت پيشروي 8 سانتي‌متر در ثانيه به دست مي‌آيد كه با حداكثر سرعت نشاگذاري كارگران (يك نشا در ثانيه) براي تامين تراكم 75-70 بوته در متر‌ مربع متناسب است. با افزايش ظرفيت مزرعه‌اي مي‌توان بهره‌وري ماشين را بهبود داد. با توجه به محدوديت موجود در افزايش سرعت پيشروي (سرعت نشاگذاري) تنها عامل براي بالا بردن ظرفيت مزرعه‌اي، افزايش عرض‌كار است كه خود به سنگين شدن ماشين و ضرورت استفاده از تراكتور‌هاي سنگين مي‌انجامد و صرفه اقتصادي استفاده از ماشين را با ترديد مواجه مي‌كند. بنابراين، قرار‌دادن بيش از يك نشا در هر سلول موزع به همراه افزايش سرعت پيشروي راه حلي براي افزايش ظرفيت مزرعه‌اي با حفظ تراكم بوته‌اي مورد نياز پيشنهاد شد. در اين خصوص، سه سرعت پيشروي شامل: 8، 12 و 16 سانتي‌متر در ثانيه به ترتيب با قراردهي يك، دو و سه نشا در سلول‌هاي موزع به ‌همراه تيمار شاهد (روش دستي كاشت نشا) در يك طرح تحقيقاتي بلوك‌هاي كامل تصادفي از نظر شاخص‌هاي زراعي، فني و اقتصادي با هم مقايسه شدند. نتايج نشان مي‌دهد كه با تغيير الگوي كاشت از تك نشايي به دو نشايي و افزايش 50 درصد سرعت پيشروي، تعداد نشاي مستقر شده نهايي تا 24 درصد و عملكرد كل محصول نيز به همان ميزان، در مقايسه با روش تك نشايي (ماشيني)، افزايش يافته‌است. ولي در تيمار سه نشايي افزايش 53 درصد در تعداد نشاي نهايي نسبت به تك نشايي، تنها افزايش 17 درصد در عملكرد محصول را به همراه داشت. علت اين امر را مي‌توان به كوچك شدن اندازه و وزن سوخ‌هاي توليد شده در تيمار سه نشايي نسبت به دو نشايي به علت افزايش تراكم بوته‌اي مربوط دانست. تعداد نشا‌هاي مستقر شده و عملكرد كل محصول در الگوي كاشت تك نشايي در روش دستي و ماشيني يكسان بود. ارزيابي اقتصادي تيمار‌هاي آزمايش نشان مي‌دهد عملي كردن الگوي كاشت دو و سه نشايي به‌جاي تك نشايي داراي سودآوري اقتصادي است. افزايش سود خالص حاصل از تيمار‌هاي دو و سه نشايي به جاي تك نشايي به ترتيب 32 و 12درصد برآورد شده است. مقايسه اقتصادي بين دو تيمار الگوي كاشت سه نشايي و دو نشايي نيز حاكي از آن است كه عملي كردن تيمار سه نشايي به جاي دو نشايي، از نظر اقتصادي برتري ندارد. تيمار دو نشايي از نظر اقتصادي نسبت به تيمار سه نشايي برتري دارد اما در مواردي كه سرعت عمليات اهميت مي‌يابد الگوي سه نشايي نيز از نظر اقتصادي توجيه‌پذير است.

A semi-automatic 9-row transplanter for bare root seedlings has recently been developed at the Isfahan Center for Agricultural Research that plants 80 seedlings/m2 using 9 operators at a capacity of 0.3 ha/d (8 h). Separating a single seedling from a bunch and dropping it into a distributer cell by hand takes 1 s on average. At a density of 700-800 thousand/ha, the travel speed should not exceed 6-8 cm/s, which is a limitation to improving machine field capacity. Increasing the speed to > 8 cm/s to improve machine efficiency can only be achieved if more than one seedling is allocated to each cell. A randomized complete block design was used to drop 1, 2 and 3 seedlings per cell at speeds of 8, 12 and 16 cm/s, respectively, with manual transplanting as the control treatment. The treatments were compared for stand establishment, crop yield components, machine field capacity and economic benefit. The results showed that dropping two seedlings per cell and increasing speed 50% and produced a about a 24% increase in stand establishment and bulb yield compared to the single seedling/cell treatment. Three seedlings per cell produced a 53% increase in stand establishment but only about 17% improvement in bulb yield. This can be attributed to the smaller sizes and weights of the individual bulbs. The number of established seedlings in the 1 seedling per cell pattern produced results that were similar to the manual single transplanting treatment. Economic appraisal of treatments revealed that replacing 1 seedling per cell with 2 and 3 seedlings per cell produced a net increase in profits of 33% and 12%, respectively. The 2 and 3 seedlings per cell methods increased machine field capacity 50% and 100%, respectively. It can be concluded that, from the economic standpoint, 2 seedlings per cell is preferred over the 3 seedling per cell treatment; however when planting must be completed rapidly, the 3 seedling per cell treatment is also economically justified.