فرايند قلمروسازي گفتماني؛ نقدي بر نظريه هلال شيعي

Discursive Territoriality Process; A Critique on the Shiite Crescent Theory

قلمرو و قلمروسازي دو مفهوم كليدي مباحث جغرافياي سياسي و ژيوپليتيك هستند كه هيچ‌كدام از اين دو را نمي‌توان بدون در نظر گرفتن ديگري مطالعه كرد. قلمروسازي به ارتباط رفتاري بين كنترل و فضا اشاره دارد. درواقع، كوشش يك فرد يا يك گروه يا كشور براي تاثير‌گذاري، نفوذ يا كنترل مردم و پديده‌ها و روابط از طريق تحديد حدود و نظارت بر يك منطقه جغرافيايي به پديده قلمروسازي اشاره دارد، اما اشاره فرايند قلمروسازي گفتماني به فرايند هدفمند و استراتژي مشخص است كه گفتمان‌هاي مسلط با استفاده از ابزارهاي سلطه به توليد گفتمان و در پي آن تعيين قلمروهاي مشخص براي ديگر مردم، گروه يا كشور اقدام مي‌كنند. اصطلاح ژيوپليتيك شيعه كه بعد از جنگ سرد به ادبيات سياسي غرب وارد شده است، نوعي فرايند قلمروسازي گفتماني است كه در راستاي منافع استراتژيك غرب در منطقه جنوب غرب آسيا دنبال مي‌شود. مقاله حاضر با رويكردي گفتماني به تبيين چگونگي قلمروسازي گفتمان ژيوپليتيك شيعه و ابعاد پشت پرده آن خواهد پرداخت. درواقع، استدلال اصلي مقاله اين است كه ژيوپليتيك شيعه مورد ادعاي غرب در سطح نقشه‌نگاري و جغرافيايي نمود عيني ندارد و صرفاً گفتماني براي تقابل سني و شيعه در منطقه و منزوي كردن جمهوري اسلامي ايران به‌عنوان يكي از كشورهاي پرقدرت شيعي در منطقه جنوب غرب آسيا است.

Territory and territoriality are two key concepts in geopolitics and political geography that each of them cannot be studied without considering other. Territoriality refers to the behavioral communication between control and space. Indeed, attempts of an individual or a group or a nation to influence or control people, phenomena, and relationships, through delimitation and monitoring a geographical area refers to territoriality phenomenon. But, discursive territoriality process refers to the goal-oriented process and definite strategy which dominant discourses, by using the domination tools are trying to generate discourse and then determine the specific territory for other people, groups or countries. The term “Shia Geopolitics “, which has been entered the west political literature after the cold war is a kind of discursive territoriality process which followed in line with the strategic interests of the west in south-west Asia. This paper, by using discursive approach is trying to explain the Shia Geopolitics discursive territoriality and dimensions behind it. In fact, the main argument of the paper is the Shia Geopolitics that the west claims, neither in mapping nor in geographical level is objective and only discursive for sunni-shia conflict in the region and also to isolate Iran as one of the powerful Shiite countries in south west Asia.